ከ«1 እሽመ-ዳጋን» ለውጦች መካከል ያለው ልዩነት
No edit summary |
|||
| መስመር፡ 6፦ | መስመር፡ 6፦ | ||
በእሽመ-ዳጋን ዘመን፣ አሦር ከማሪ፣ ከ[[ኤሽኑና]] እና ከ[[ኤላም]] ጋራ ጦርነት ያደርግ ነበር። ስለዚህ እሽመ-ዳጋን ከበፊቱ ጠላቶች ከቱሩኩ ሕዝብ ጋር የስምምነት ውል አደረገ። የቱሩኩ አለቃ ሴት ልጅ ለእሽመ-ዳጋን ወንድ ልጅ ለ[[ሙት-አሽኩር]] ታጨች። በዚህ ወቅት ደግሞ የባቢሎን ሃይል እየበረታ አሦር ከባቢሎን ወዳጅነት ተጠቀመ። ሆኖም እሽመ-ዳጋን የአባቱን ግዛት በሙሉ ሊጠብቅ አልተቻለውም። በመጨረሻ ግዛቱ የኤካላቱም፣ [[አሹር (ከተማ)|አሹር]]ና [[ነነዌ]] ከተሞች ዙሪያ ብቻ ያጠቅልል ነበር። |
በእሽመ-ዳጋን ዘመን፣ አሦር ከማሪ፣ ከ[[ኤሽኑና]] እና ከ[[ኤላም]] ጋራ ጦርነት ያደርግ ነበር። ስለዚህ እሽመ-ዳጋን ከበፊቱ ጠላቶች ከቱሩኩ ሕዝብ ጋር የስምምነት ውል አደረገ። የቱሩኩ አለቃ ሴት ልጅ ለእሽመ-ዳጋን ወንድ ልጅ ለ[[ሙት-አሽኩር]] ታጨች። በዚህ ወቅት ደግሞ የባቢሎን ሃይል እየበረታ አሦር ከባቢሎን ወዳጅነት ተጠቀመ። ሆኖም እሽመ-ዳጋን የአባቱን ግዛት በሙሉ ሊጠብቅ አልተቻለውም። በመጨረሻ ግዛቱ የኤካላቱም፣ [[አሹር (ከተማ)|አሹር]]ና [[ነነዌ]] ከተሞች ዙሪያ ብቻ ያጠቅልል ነበር። |
||
በ[[ማሪ ጽሑፎች]] እንደሚዘገብ፣ በዚምሪ-ሊም 9ኛው አመት (በ1679 ዓክልበ.)፣ ኤላማውያን እሽመ-ዳጋንን ከአገሩ አባረሩትና ወደ ባቢሎን ሸሸ። በዚያ በጽናት ታመመ። እሽመ-ዳጋን ማዕረጉን በይፋ ቢጠብቅም የሃሙራቢን ሥልጣን እንዲቀብል ተገደደ። በመሞቱም አሦር በብሔራዊ ሁከት ተያዘ፤ ልጁ ሙት-አሽኩር ይቅርና ብዙ ሌሎች ሰዎች ዙፋኑን ለመያዝ ሞከሩ። ከነዚህም [[አሹር-ዱጉል]] አገሩን ለጥቂት አመት እንዲገዛ በቃ። |
በ[[ማሪ ጽሑፎች]] እንደሚዘገብ፣ በዚምሪ-ሊም 9ኛው አመት (በ1679 ዓክልበ.)፣ ኤላማውያን እሽመ-ዳጋንን ከአገሩ አባረሩትና ወደ ባቢሎን ሸሸ። በዚያ በጽናት ታመመ። እሽመ-ዳጋን ማዕረጉን በይፋ ቢጠብቅም የሃሙራቢን ሥልጣን እንዲቀብል ተገደደ። በመሞቱም አሦር በብሔራዊ ሁከት ተያዘ፤ ልጁ [[ሙት-አሽኩር]] ይቅርና ብዙ ሌሎች ሰዎች ዙፋኑን ለመያዝ ሞከሩ። ከነዚህም [[አሹር-ዱጉል]] አገሩን ለጥቂት አመት እንዲገዛ በቃ። |
||
==የዓመት ስሞች== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
የያንዳንዱ አሦራዊ ዓመት ስም ለዚያ ዓመት የተሾመው የ[[ሊሙ (የአሦር ማዕረግ)|ሊሙ]] ስም ነበረ። ከዚህ በታች የዓመቱ ሊሙ እና የሊሙ አባት ስም እንደ [[ኡልትራ አጭር አቆጣጠር]] ይዘርዝራሉ።<ref>[http://www.chronosynchro.net/wordpress/imperiales/ የመስጴጦምያ ነገሥታት] {{fr}}</ref> |
|||
:1688 ዓክልበ. - ጣብ-ጺላ-አሹር / ኤናም-አሹር |
|||
:1687 ዓክልበ. - አሹር-ኤሙቂ |
|||
:1686 ዓክልበ. - አቡ-ሻሊም |
|||
:1685 ዓክልበ. - ፑሣኑም፣ አዳድ-ራቢ ልጅ |
|||
:1684 ዓክልበ. - ኢኩፒ-እሽታር |
|||
:1683 ዓክልበ. - አሂያ፣ ታኪኪ ልጅ |
|||
:1682 ዓክልበ. - በሊያ፣ ኤና-ሲን ልጅ |
|||
:1681 ዓክልበ. - ኢሊ-ባኒ |
|||
:1680 ዓክልበ. - አሹር-ታክላኩ |
|||
:1679 ዓክልበ. - ሳሣፑም፣ አሹር-ማሊክ ልጅ |
|||
:1678 ዓክልበ. - አሁ-ዋቃር |
|||
== ዋቢ መጽሐፍት == |
== ዋቢ መጽሐፍት == |
||
እትም በ20:39, 9 ጁላይ 2014
1 እሽመ-ዳጋን ከ1688 እስከ 1678 ዓክልበ. ('ኡልትራ አጭሩ' አቆጣጠር[1]) የአሦር ንጉሥ ነበረ። አባቱ 1 ሻምሺ-አዳድ የአሦር ንጉሥ እየሆነ፣ ልጁን እስመ-ዳጋንን በኤካላቱም ዙፋን ላይ አስቀምጦት ነበር። ታናሹ ወንድሙ ያስማሕ-አዳድ ደግሞ የማሪን ዙፋን ተቀበለው። በባቢሎን ንጉሥ ሃሙራቢ 17ኛው አመት (በ1688 ዓክልበ.) 1 ሻምሺ-አዳድ እንደ ሞቱ ልጁም እሽመ-ዳጋን የአሦርን መንግሥት እንደ ወረሰው ይታወቃል።
በዘመኑ መጀመርያ፣ የሆራውያን ቱሩኩ ጎሣ አለቃ ሊዳይ ጽኑ አመጽ በሹሻራ አገር አስነሣሣ። ክፍላገሩ በተለይ ተራራማ ስለ ሆነ፣ እሽመ-ዳጋን የአሦርን ሠራዊት ሹሻራን እንዲተው አደረገ። ከዚያ ግን ኡታን አገር አሸነፈ። በተሸነፈው አገር በኡታ ሥልጣኑን ለመጠብቅ፣ ወንድሙን ያስማሕ-አዳድ ከማሪ ወደ ኡታ እንደራሴነት አዛወረው። በስደት የኖረው የማሪ ቀድሞ ንጉስ ዚምሪ-ሊም በዚያ ዕድሉን አገኝቶ ማሪን ከያስማሕ-አዳድ ነጥቆ ወደ ዙፋኑ ተመለሰ።
በእሽመ-ዳጋን ዘመን፣ አሦር ከማሪ፣ ከኤሽኑና እና ከኤላም ጋራ ጦርነት ያደርግ ነበር። ስለዚህ እሽመ-ዳጋን ከበፊቱ ጠላቶች ከቱሩኩ ሕዝብ ጋር የስምምነት ውል አደረገ። የቱሩኩ አለቃ ሴት ልጅ ለእሽመ-ዳጋን ወንድ ልጅ ለሙት-አሽኩር ታጨች። በዚህ ወቅት ደግሞ የባቢሎን ሃይል እየበረታ አሦር ከባቢሎን ወዳጅነት ተጠቀመ። ሆኖም እሽመ-ዳጋን የአባቱን ግዛት በሙሉ ሊጠብቅ አልተቻለውም። በመጨረሻ ግዛቱ የኤካላቱም፣ አሹርና ነነዌ ከተሞች ዙሪያ ብቻ ያጠቅልል ነበር።
በማሪ ጽሑፎች እንደሚዘገብ፣ በዚምሪ-ሊም 9ኛው አመት (በ1679 ዓክልበ.)፣ ኤላማውያን እሽመ-ዳጋንን ከአገሩ አባረሩትና ወደ ባቢሎን ሸሸ። በዚያ በጽናት ታመመ። እሽመ-ዳጋን ማዕረጉን በይፋ ቢጠብቅም የሃሙራቢን ሥልጣን እንዲቀብል ተገደደ። በመሞቱም አሦር በብሔራዊ ሁከት ተያዘ፤ ልጁ ሙት-አሽኩር ይቅርና ብዙ ሌሎች ሰዎች ዙፋኑን ለመያዝ ሞከሩ። ከነዚህም አሹር-ዱጉል አገሩን ለጥቂት አመት እንዲገዛ በቃ።
የዓመት ስሞች
የአሦር ነገሥታት ዝርዝር እሽመ-ዳጋን ለ40 አመት እንደ ነገሠ ሲል፣ ባለፈው ቅርብ ጊዜ ግን (1995 ዓ.ም.) ተጨማሪ ሰነዶች በካነሽ (በዛሬው ቱርክ) በመገኘታቸው አሁን የአሦር ንጉሥ ለ11 ዓመታት ብቻ እንደ ነበር ይታወቃል።
የያንዳንዱ አሦራዊ ዓመት ስም ለዚያ ዓመት የተሾመው የሊሙ ስም ነበረ። ከዚህ በታች የዓመቱ ሊሙ እና የሊሙ አባት ስም እንደ ኡልትራ አጭር አቆጣጠር ይዘርዝራሉ።[2]
- 1688 ዓክልበ. - ጣብ-ጺላ-አሹር / ኤናም-አሹር
- 1687 ዓክልበ. - አሹር-ኤሙቂ
- 1686 ዓክልበ. - አቡ-ሻሊም
- 1685 ዓክልበ. - ፑሣኑም፣ አዳድ-ራቢ ልጅ
- 1684 ዓክልበ. - ኢኩፒ-እሽታር
- 1683 ዓክልበ. - አሂያ፣ ታኪኪ ልጅ
- 1682 ዓክልበ. - በሊያ፣ ኤና-ሲን ልጅ
- 1681 ዓክልበ. - ኢሊ-ባኒ
- 1680 ዓክልበ. - አሹር-ታክላኩ
- 1679 ዓክልበ. - ሳሣፑም፣ አሹር-ማሊክ ልጅ
- 1678 ዓክልበ. - አሁ-ዋቃር
ዋቢ መጽሐፍት
- ^ http://chronosynchro.net/base.php?page=accueil (ፈረንሳይኛ)
- ^ የመስጴጦምያ ነገሥታት (ፈረንሳይኛ)
- Jean-Marie Durand, Documents Epistolaires du Palais de Mari, Collection « Littérature Ancienne du Proche-Orient » N° 16. (1997); (2002) ISBN 2204056855 (ፈረንሳይኛ)
| ቀዳሚው 1 ሻምሺ-አዳድ |
የአሦር ንጉሥ 1688-1678 ዓክልበ. ግድም |
ተከታይ አሹር-ዱጉል፣ ሙት-አሽኩርና 8 ሌሎች ተፎካካሪዎች |