አባል:Doc James/የሐሞት ጠጠር
| Gallstone | |
|---|---|
| Classification and external resources | |
 Gallstones typically form in the gallbladder and may result in symptoms if they block the biliary system. |
የሐሞት ጠጠር በሐሞት ከረጢት ውስጥ የሚፈጠር ከሐሞት አካላት የተገኘ ድንጋይ ነው። [1] Cholelithiasis የሚለው ቃል የሐሞት ጠጠር መኖሩን ወይም በሐሞት ጠጠር ምክንያት የሚከሰት ማንኛውንም በሽታን ሊያመለክት ይችላል። [2] አብዛኛዎቹ የሃሞት ጠጠር ያለባቸው ሰዎች (80% ገደማ) ምንም አይነት ምልክት አይታይባቸውም። [1] [3] ነገር ግን የሐሞት ጠጠር የሆድ ድርቀትን ከዘጋው በቀኝ በኩል ባለው የሆድ ክፍል ላይ እንደ ቁርጠት ያለ ህመም፣ biliary colic (gallbladder attack) በመባል ይታወቃል። [4] ይህ በየአመቱ የሃሞት ጠጠር ካለባቸው ከ1-4% ይደርሳል። [4] የሐሞት ጠጠር ውስብስቦች የሐሞት ፊኛ ( cholecystitis )፣ የጣፊያ ( የፓንቻይተስ ) እብጠት፣ አገርጥቶትና ቢጫ ቱቦ ( cholangitis ) መበከልን ሊያካትት ይችላል። [4] [5] የእነዚህ ውስብስቦች ምልክቶች ከአምስት ሰአት በላይ የሚቆይ ህመም፣ ትኩሳት ፣ ቢጫ ቀለም ያለው ቆዳ፣ ማስታወክ፣ ጥቁር ሽንት እና የገረጣ ሰገራ ሊያካትቱ ይችላሉ። [1]
ለሐሞት ጠጠር የሚያጋልጡ ምክንያቶች የወሊድ መከላከያ ክኒኖች ፣ እርግዝና ፣ የሐሞት ጠጠር የቤተሰብ ታሪክ ፣ ከመጠን ያለፈ ውፍረት ፣ የስኳር በሽታ ፣ የጉበት በሽታ ወይም ፈጣን ክብደት መቀነስ ያካትታሉ። [1] የሃሞት ጠጠርን የሚፈጥሩት የቢል ክፍሎች ኮሌስትሮል ፣ ቢሊሩቢን እና ቢሊሩቢን ናቸው። [1] በዋነኛነት ከኮሌስትሮል የሚመነጨው የሐሞት ጠጠር የኮሌስትሮል ጠጠር ተብሎ የሚጠራ ሲሆን በዋናነት ከቢሊሩቢን የሚገኘው ቀለም ጠጠር ይባላል። በህመም ምልክቶች ላይ በመመርኮዝ የሃሞት ጠጠር ሊጠረጠር ይችላል። ከዚያም ምርመራው በተለምዶ በአልትራሳውንድ ይረጋገጣል. [1] በደም ምርመራዎች ላይ ውስብስብ ችግሮች ሊታወቁ ይችላሉ. [1]
ጤናማ ክብደትን ከአካል ብቃት እንቅስቃሴ እና ከጤናማ አመጋገብ ጋር በመጠበቅ የሃሞት ጠጠር አደጋ ሊቀንስ ይችላል። [1] ምንም ምልክቶች ከሌሉ ብዙውን ጊዜ ህክምና አያስፈልግም. [1] የሀሞት ከረጢት ጥቃት በሚደርስባቸው ሰዎች ላይ፣ ሀሞትን ለማስወገድ ቀዶ ጥገና ማድረግ ይመከራል። [1] ይህ በበርካታ ትናንሽ ቁስሎች ወይም በአንድ ትልቅ ቀዶ ጥገና ሊከናወን ይችላል, ብዙውን ጊዜ በአጠቃላይ ሰመመን ውስጥ . [1] አልፎ አልፎ, ቀዶ ጥገና ማድረግ በማይቻልበት ጊዜ, ድንጋዮቹን ለማፍረስ መድሃኒት ወይም ሊቶትሪፕሲን ለማፍረስ ጥቅም ላይ ሊውል ይችላል. [6]
ባደጉ አገሮች ከ10-15% የሚሆኑ አዋቂዎች የሃሞት ጠጠር አላቸው። [4] በብዙ የአፍሪካ ክፍሎች ያለው ዋጋ ግን እስከ 3 በመቶ ዝቅተኛ ነው። [7] በ2013 በ104 ሚሊዮን ሰዎች (1.6% ሰዎች) ላይ ከሐሞት ከረጢት እና ከቢሊየር ጋር የተዛመዱ በሽታዎች ተከስተዋል እና ለ106,000 ሰዎች ሞት ምክንያት ሆነዋል። [8] [9] ሴቶች ከወንዶች የበለጠ ጠጠር አላቸው እና ከ40 አመት እድሜ በኋላ በብዛት [1] አንዳንድ ብሔረሰቦች ከሌሎች ይልቅ የሐሞት ጠጠር አላቸው። [1] ለምሳሌ፣ 48% የአሜሪካ ተወላጆች የሃሞት ጠጠር አላቸው። [1] የሐሞት ከረጢቱ ከተወገደ በኋላ ውጤቶቹ በአጠቃላይ ጥሩ ናቸው። [1]
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 "Gallstones" (November 2013).
- ↑ Gallstone Disease: Diagnosis and Management of Cholelithiasis, Cholecystitis and Choledocholithiasis. Clinical Guideline 188. October 2014.
- ↑ Diagnosis and treatment of gallstone disease.. June 2015.
- 1 2 3 4 2016 WSES guidelines on acute calculous cholecystitis.. 2016.
- ↑ "Complications".
- ↑ "Treatment for Gallstones" (November 2017).
- ↑ Principles and practice of geriatric surgery. 2011. https://books.google.com/books?id=VcgmpMZE6a8C&pg=PA944.
- ↑ Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.. 22 August 2015.
- ↑ Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013.. 10 January 2015.