ጥሬ ኮዱን ለኢሎን ማስክ ለማየት

{{Infobox person|name=ኢሎን ማስክ|native_name=Elon Musk|image=Elon Musk Colorado 2022 (cropped2).jpg|image caption=ኢሎን ማስክ በ2015|nationality=[[ደቡብ አፍሪቃ]] [[ካናዳ]] [[አሜሪካ]]|education=የፔንስልቬንያ ዩኒቨርሲቲ (ቢኤ, ቢኤስ) - (የሥዕል ባችለር) -(በሳይንስ የመጀመያ ዲግሪ)|notable works=[[ቴስላ]]  ክፍተትኤክ|spouses=በአውሮፓ ዓመታት
ጀስቲን ዊልሰን
(ም. 2000; ዲቪ. 2008)
ታሉላህ ሪሊ.
(ም. 2010; ዲቪ. 2012)
(ሜ. 2013፤ ዲቪ. 2016)|father=ኤሮል ማስክ|mother=ማዬ ማስክ|signature=Elon Musk Signature.svg|children=11|net worth=234 ቢሊዮን ዶላር|parents=ኤሮል ማስክ (አባት)
ማዬ ማስክ (እናት)|birth_date=ሰኔ 28፣ 1971፡ የአውሮፓ ዓመት (52 ዓመት)|birth_place=ፕሪቶሪያ፣ ትራንስቫል፣ ደቡብ አፍሪካ|birthname=ኢሎን ሪቭ ማስክ|birth_name=ኢሎን ሪቭ ማስክ|resting place=ምንም|status=በሕይወት}}

ኢሎን ሪቭ ማስክ (/ ˈiːlɒn/ EE-lon፤ ሰኔ 28፣ 1971 ተወለደ) ነጋዴ እና ባለሀብት ነው። ማስክ የ SpaceX መስራች፣ ሊቀመንበር፣ ዋና ሥራ አስፈፃሚ እና ዋና የቴክኖሎጂ ኦፊሰር ነው። መልአክ ኢንቨስተር, ዋና ሥራ አስፈፃሚ, የምርት አርክቴክት እና የቴስላ የቀድሞ ሊቀመንበር, Inc.; ባለቤት, ሊቀመንበር እና CTO X Corp.; የቦሪንግ ኩባንያ መስራች እና xAI; የ Neuralink እና OpenAI ተባባሪ መስራች; እና የሙስክ ፋውንዴሽን ፕሬዝዳንት. እንደ ብሉምበርግ ቢሊየነሮች መረጃ ጠቋሚ መረጃ እስከ ጥቅምት 2023 ድረስ 211 ቢሊየን ዶላር የሚገመት ሃብት ያለው እና 234 ቢሊየን ዶላር በፎርብስ በዋነኛነት ከቴስላ እና ስፔስኤክስ የባለቤትነት ድርሻ በመያዝ በአለም ላይ እጅግ ባለጸጋ ነው።

ማስክ የተወለደው በደቡብ አፍሪካ ፕሪቶሪያ ሲሆን በ18 አመቱ ወደ ካናዳ ከመሰደዱ በፊት የፕሪቶሪያ ዩኒቨርሲቲን ለአጭር ጊዜ ተከታትሎ በካናዳ በተወለደችው እናቱ ዜግነት አግኝቷል። ከሁለት አመት በኋላ በኪንግስተን ኦንታሪዮ በሚገኘው የኩዊንስ ዩኒቨርሲቲ ማትሪክ ተቀበለ። ማስክ በኋላ ወደ ፔንስልቬንያ ዩኒቨርሲቲ ተዛወረ፣ እና እዚያ በኢኮኖሚክስ እና ፊዚክስ የመጀመሪያ ዲግሪዎችን ተቀበለ። በ1995 ወደ ስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲ ለመማር ወደ ካሊፎርኒያ ተዛወረ። ሆኖም ማስክ ከሁለት ቀናት በኋላ አቋርጦ ወጣ እና ከወንድሙ ኪምባል ጋር የኦንላይን ከተማ መመሪያ ሶፍትዌር ኩባንያ ዚፕ2 በጋራ መሰረተ። ጅምር በኮምፓክ በ 1999 በ 307 ሚሊዮን ዶላር የገዛው እና በሰራው 12 ሚሊዮን ዶላር ገንዘብ በዚያው አመት ማስክ ኤክስ.ኮም ቀጥተኛ ባንክን አቋቋመ። X.com በ2000 ከConfinity ጋር በመዋሃድ PayPal ፈጠረ።

እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2002 ኢቤይ ፔይፓልን በ1.5 ቢሊዮን ዶላር ገዛው እና በዚያው አመት በ100 ሚሊዮን ዶላር ካገኘው ገንዘብ ማስክ የጠፈር በረራ አገልግሎት ኩባንያን ስፔስኤክስን መሰረተ። እ.ኤ.አ. በ 2004 በኤሌክትሪክ ተሽከርካሪ አምራች Tesla Motors, Inc. (አሁን Tesla, Inc.) ውስጥ ቀደምት ኢንቨስተር ሆነ. እ.ኤ.አ. በ 2008 የዋና ሥራ አስፈፃሚነት ቦታን በመያዝ የድርጅቱ ሊቀመንበር እና የምርት አርክቴክት ሆነ ። በ 2006, ማስክ በ 2016 በቴስላ የተገዛ እና የቴስላ ኢነርጂ የሆነውን SolarCity የተባለ የሶላር-ኢነርጂ ኩባንያ ለመፍጠር ረድቷል ። እ.ኤ.አ. በ 2013 የሃይፕሎፕ ከፍተኛ ፍጥነት ያለው የክትባት ማጓጓዣ ዘዴን አቅርቧል ። እ.ኤ.አ. በ2015 OpenAI የተሰኘ ለትርፍ ያልተቋቋመ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ምርምር ኩባንያን በጋራ አቋቋመ። በሚቀጥለው ዓመት፣ ማስክ ኒውራሊንክን - የአንጎል-ኮምፒዩተር መገናኛዎችን የሚያዳብር ኒውሮቴክኖሎጂ ኩባንያ እና አሰልቺ ኩባንያ የሆነውን የዋሻ ግንባታ ኩባንያን አቋቋመ። በ2022 ትዊተርን በ44 ቢሊዮን ዶላር አግኝቷል። በመቀጠል ኩባንያውን ወደ አዲስ የፈጠረው X ኮርፖሬሽን አዋህዶ አገልግሎቱን በሚቀጥለው ዓመት እንደ X ለወጠ። በማርች 2023 xAI የተሰኘ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ኩባንያ አቋቋመ። ማስክ ፖላራይዝድ አድርገውት የነበረውን አመለካከት ገልጿል። የኮቪድ-19 የተሳሳተ መረጃ፣ ትራንስፎቢያ እና ፀረ ሴማዊ ሴራ ጽንሰ-ሀሳቦችን ጨምሮ ሳይንሳዊ ያልሆኑ እና አሳሳች መግለጫዎችን በመስጠቱ ተወቅሷል። የእሱ የትዊተር ባለቤትነትም በተመሳሳይ ብዙ ሰራተኞችን ማሰናበት፣ በመድረኩ ላይ የጥላቻ ንግግር መጨመር እና በትዊተር ሰማያዊ ማረጋገጫ ላይ መቀየሩን ጨምሮ አነጋጋሪ ሆኗል። እ.ኤ.አ. በ 2018 የዩኤስ ሴኩሪቲስ እና ልውውጥ ኮሚሽን (SEC) ቴስላን በግል ለመቆጣጠር የገንዘብ ድጋፍ እንዳገኘ በውሸት ትዊት ላይ ከሰሰው። ጉዳዩን ለመፍታት ማስክ ከቴስላ ሊቀመንበርነት ተነስቶ 20 ሚሊዮን ዶላር ቅጣት ከፈለ።

== የመጀመሪያ ህይወት እና ትምህርት ==

=== ልጅነት እና ቤተሰብ ===
ኢሎን ሪቭ ማስክ በደቡብ አፍሪካ የአስተዳደር ዋና ከተማ ፕሪቶሪያ ውስጥ ሰኔ 28 ቀን 1971 ተወለደ። እሱ የብሪቲሽ እና የፔንስልቬንያ ደች ዝርያ አለው። እናቱ ማዬ ማስክ (የተወለደችው ሃልዴማን) በሳስካችዋን፣ ካናዳ የተወለደ ሞዴል እና የአመጋገብ ባለሙያ እና በደቡብ አፍሪካ ያደገ ነው። አባቱ ኤሮል ማስክ የደቡብ አፍሪካ ኤሌክትሮሜካኒካል መሐንዲስ፣ አብራሪ፣ መርከበኛ፣ አማካሪ እና የንብረት ገንቢ ነው። በከፊል በታንጋኒካ ሀይቅ አቅራቢያ የዛምቢያ ኤመራልድ ማዕድን እንዲሁም በቲምባቫቲ የግል ተፈጥሮ ጥበቃ ውስጥ የኪራይ ሎጅ የነበራቸው። ማስክ ታናሽ ወንድም ኪምባል እና ታናሽ እህት ቶስካ አላቸው። የማስክ ቤተሰብ በወጣትነቱ ሀብታም ነበር። አባቱ የፀረ-አፓርታይድ ፕሮግረሲቭ ፓርቲ ተወካይ በመሆን በፕሪቶሪያ ከተማ ምክር ቤት ተመርጠዋል እና ልጆቹ አባታቸው የአፓርታይድን አለመውደድ እንደሚጋሩ ተናግረዋል ። የእናቱ አያት እና ስማቸው ጆሹዋ ኢሎን ሃልዴማን አሜሪካዊ ተወላጅ ካናዳዊ ሲሆን ቤተሰቡን ወደ አፍሪካ እና አውስትራሊያ በባለ አንድ ሞተር ባለ አንድ ሞተር የቤላንካ አውሮፕላን ሪከርድ ሰባሪ ጉዞ አድርጓል። ሃልዴማን የካናዳ የማህበራዊ ክሬዲት ፓርቲ አባል፣ ፀረ ሴማዊ እምነቶች ነበሩት፣ እና የቴክኖክራሲ እንቅስቃሴን ይደግፉ ነበር። በ 1980 ወላጆቹ ከተፋቱ በኋላ, ሙክ በዋነኝነት ከአባቱ ጋር ለመኖር መረጠ.ሙስክ በኋላ በውሳኔው ተጸጸተ እና ከአባቱ ተለይቷል. እሱ የአባት እህት እና ግማሽ ወንድም አለው። ማስክ ብዙ ጊዜ ጉልበተኛ ነበር። በአንድ አጋጣሚ አባቱ ራሱን ያጠፋውን ልጅ “ሞኝ” ብሎ ከጠራው በኋላ ማስክ ክፉኛ ተደብድቦ ወደ ኮንክሪት ደረጃ ተወርውሯል። እሱ ደግሞ ቀናተኛ የመፅሃፍ አንባቢ ነበር፣ ለስኬቱ በከፊል ቤንጃሚን ፍራንክሊን፡ አሜሪካዊ ህይወት፣ የዝንቦች ጌታ፣ የፋውንዴሽን ተከታታይ እና የሂችሂከር መመሪያ ቱ ጋላክሲን በማንበብ ነው። በአስር ዓመቱ ከቪአይሲ-20 የተጠቃሚ መመሪያ እራሱን እንዴት ፕሮግራም ማድረግ እንዳለበት በማስተማር የኮምፒዩተር እና የቪዲዮ ጨዋታዎችን ፍላጎት አዳብሯል። በአስራ ሁለት ዓመቱ ማስክ BASIC ላይ የተመሰረተ ጨዋታውን Blastar ለ PC እና Office Technology መፅሄት በ500 ዶላር ገደማ ሸጧል።

=== ትምህርት ===
[[ስዕል:PBHS-facade.jpg|thumb|ማስክ በደቡብ አፍሪካ ከሚገኘው የፕሪቶሪያ ቦይስ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተመርቋል]]
ሙክ ከተመረቀበት ዋተርክሎፍ ሃውስ መሰናዶ ትምህርት ቤት፣ ብራያንስተን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት እና ፕሪቶሪያ የወንዶች ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተምሯል። ማስክ ጥሩ ነገር ግን የተለየ ተማሪ አልነበረም፣በአፍሪካንስ 61፣በከፍተኛ የሂሳብ ሰርተፍኬቱ ደግሞ B አግኝቷል። ማስክ በዚህ መንገድ ወደ አሜሪካ መሰደድ ቀላል እንደሚሆን በማወቁ በካናዳ በተወለደችው እናቱ በኩል የካናዳ ፓስፖርት ጠየቀ። ማመልከቻው እስኪጠናቀቅ በመጠባበቅ ላይ እያለ ለአምስት ወራት ያህል በፕሪቶሪያ ዩኒቨርሲቲ ገብቷል። ማስክ በሰኔ 1989 ካናዳ ደረሰ እና በሳስካችዋን ውስጥ ከአንድ ሁለተኛ የአጎት ልጅ ጋር ለአንድ ዓመት ያህል በእርሻ እና በእንጨት ፋብሪካ ውስጥ ያልተለመዱ ስራዎችን ኖረ። እ.ኤ.አ. በ 1990 በኪንግስተን ኦንታሪዮ ወደሚገኘው ኩዊንስ ዩኒቨርሲቲ ገባ ።ከሁለት አመት በኋላ ወደ ፔንስልቬንያ ዩኒቨርሲቲ (UPenn) ተዛወረ ፣በፊዚክስ ባችለር ኦፍ አርትስ ዲግሪ እና በኢኮኖሚክስ የባችለር ዲግሪ ከዋርተን ትምህርት ቤት. ምንም እንኳን ሙክ በ1995 ዲግሪዎቹን ማግኘቱን ቢናገርም፣ UPenn በ1997 መሸጣቸውን ዘግቧል። ለትምህርት ክፍያ የሚያግዙ ትልልቅ ቲኬት የተሰጣቸው የቤት ድግሶችን እንዳስተናገደ እና እንደ ጎግል መፅሃፍ የመሰለ የኤሌክትሮኒክስ መጽሃፍ ቅኝት አገልግሎት የቢዝነስ እቅድ እንደፃፈ ተዘግቧል። እ.ኤ.አ. በ1994 ማስክ በሲሊኮን ቫሊ ውስጥ ሁለት ልምምዶችን አካሂዷል፡ አንደኛው በሃይል ማከማቻ ጅምር ፒናክል ምርምር ኢንስቲትዩት ፣የኤሌክትሮላይቲክ አልትራካፓሲተሮችን ለኃይል ማከማቻ የመረመረ እና ሌላው በፓሎ አልቶ ላይ የተመሰረተ የሮኬት ሳይንስ ጨዋታዎች። እ.ኤ.አ. በ 1995 በስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲ በቁሳቁስ ሳይንስ የፒኤችዲ ፕሮግራም ተቀበለ ። ነገር ግን ማስክ ተቀባይነት ካገኘ ከሁለት ቀናት በኋላ አቋርጦ የኢንተርኔት እድገትን ለመቀላቀል ወሰነ እና በኔትስኬፕ ውስጥ ሥራ ለማግኘት አመልክቶ ምንም ምላሽ አላገኘም ተብሏል።

== የንግድ ሥራ ==

=== ዚፕ2 ===
እ.ኤ.አ. በ1995 ማስክ፣ ወንድሙ ኪምባል እና ግሬግ ኩሪ ግሎባል ሊንክን መሰረቱ፣ በኋላም ዚፕ2 ተብሎ ተሰየመ። ኩባንያው በዋናነት በ US$200,000 የፋይናንስ ዙርያ የተደገፈ ሲሆን ከዚህ ውስጥ 10% ያህሉ በአባቱ ኤሮል ሙክ የተበረከተ ነው። ኩባንያው ካርታዎችን፣ አቅጣጫዎችን እና ቢጫ ገፆችን የያዘ የኢንተርኔት ከተማ መመሪያ አዘጋጅቶ ለጋዜጦች ገበያ አቅርቧል። በየምሽቱ ሙክ ድህረ ገጹን በማስቀመጥ በፓሎ አልቶ በሚገኝ አነስተኛ የተከራይ ቢሮ ውስጥ ሠርተዋል። በመጨረሻም ዚፕ2 ከኒውዮርክ ታይምስ እና ከቺካጎ ትሪቡን ጋር ውል አግኝቷል። ወንድሞች ከCitySearch ጋር ያለውን ውህደት እንዲተው የዳይሬክተሮች ቦርድን አሳምነውታል። ሆኖም ማስክ ዋና ስራ አስፈፃሚ ለመሆን ያደረገው ሙከራ ከሽፏል። ኮምፓክ በየካቲት 1999 ዚፕ2ን በ307 ሚሊዮን ዶላር በጥሬ ገንዘብ አግኝቷል፣ እና ማስክ ለ7 በመቶ ድርሻው 22 ሚሊዮን ዶላር አግኝቷል።

=== ስ.com እና ይክፈሉ።ጓደኛ ===
በኋላ በ1999 ማስክ X.com የተባለውን የመስመር ላይ የፋይናንስ አገልግሎት እና የኢሜል ክፍያ ኩባንያን ከኮምፓክ ግዥ ካገኘው ገንዘብ 12 ሚሊዮን ዶላር ጋር አቋቋመ። X.com በፌዴራል ኢንሹራንስ ከገቡት የመስመር ላይ ባንኮች አንዱ ሲሆን ከ200,000 በላይ ደንበኞች በመጀመርያ የስራ ወራት ውስጥ ተቀላቅለዋል። ምንም እንኳን ሙክ ኩባንያውን የመሰረተ ቢሆንም ባለሀብቶች እሱን ልምድ እንደሌለው አድርገው ይመለከቱት እና በዓመቱ መጨረሻ በኢንቱይት ዋና ሥራ አስፈፃሚ ቢል ሃሪስ ተተኩት። እ.ኤ.አ. በ 2000 X.com ውድድርን ለማስቀረት ከኦንላይን ባንክ ኮንፊኒቲ ጋር ተቀላቅሏል ፣ ምክንያቱም የኋለኛው የገንዘብ ማስተላለፍ አገልግሎት PayPal ከ X.com አገልግሎት የበለጠ ታዋቂ ነበር። ከዚያም ማስክ የተዋሃደውን ኩባንያ ዋና ሥራ አስፈጻሚ ሆኖ ተመለሰ። ለማይክሮሶፍት በዩኒክስ ላይ ከተመሰረቱ ሶፍትዌሮች በላይ ያለው ምርጫ በኩባንያው ሰራተኞች መካከል አለመግባባቶችን ፈጥሯል እና በመጨረሻም የኮንፊኒቲ መስራች ፒተር ቲኤልን ስራ ለቋል። ኩባንያው በተወሳሰቡ የቴክኖሎጂ ጉዳዮች እና የተቀናጀ የቢዝነስ ሞዴል ባለመኖሩ ቦርዱ ማስክን በማስወገድ በሴፕቴምበር 2000 በቲኤል ተክቷል። እ.ኤ.አ. በ 2002 ፣ PayPal በ 1.5 ቢሊዮን ዶላር በ eBay ተገዛ ፣ ከዚህ ውስጥ ማስክ - የፔይፓል ትልቁ ባለድርሻ 11.72% አክሲዮኖች - 175.8 ሚሊዮን ዶላር አግኝቷል። እ.ኤ.አ. በ 2017 ፣ ከ 15 ዓመታት በኋላ ፣ ማስክ የ X.com ጎራውን ከ PayPal ለ “ስሜታዊ እሴቱ” ገዛው። እ.ኤ.አ. በ 2022 ማስክ "X, the everything app" የመፍጠር ግብ ላይ ተወያይቷል.

=== SpaceX ===
[[ስዕል:Charles Bolden congratulates SpaceX CEO and Chief Designer Elon Musk in front of the historic Dragon capsule.jpg|left|thumb|የ ናሳ አስተዳዳሪ ቻርለስ ቦልደን በ SpaceX ድራጎን የ 2012 ተልእኮውን ተከትሎ ማስክን አመስግነዋል።]]
[[ስዕል:Elon Musk overlooking the remains of F9R (36411051713).jpg|thumb|ማስክ F9R Dev1 ፍርስራሾችን በ2014 እየመረመረ]]
እ.ኤ.አ. በ 2001 መጀመሪያ ላይ ማስክ ለትርፍ ያልተቋቋመው የማርስ ሶሳይቲ ጋር ተሳተፈ እና በማርስ ላይ የእጽዋት እድገት ክፍል ለማስቀመጥ የገንዘብ ድጋፍ እቅዶችን ተወያይቷል ። በዚሁ አመት በጥቅምት ወር ከጂም ካንትሪል እና ከአዴኦ ሬሲ ጋር ወደ ሞስኮ በመጓዝ የታደሱ አህጉር አቀፍ ባሊስቲክ ሚሳኤሎችን (ICBMs) የግሪንሀውስ ጭነት ወደ ጠፈር መላክ ይችላሉ። ከኩባንያዎቹ NPO Lavochkin እና Kosmotras ጋር ተገናኘ; ሆኖም ማስክ እንደ ጀማሪ ታይቷል እና ቡድኑ ባዶ እጁን ወደ አሜሪካ ተመለሰ። በየካቲት 2002 ቡድኑ ሶስት አይሲቢኤም ለመፈለግ Mike Griffin (የIn-Q-Tel ፕሬዝዳንት) ጋር ወደ ሩሲያ ተመለሰ። ከኮስሞትራስ ጋር ሌላ ስብሰባ ነበራቸው እና አንድ ሮኬት በ 8 ሚሊዮን ዶላር ተሰጥቷቸዋል, ይህም ማስክ ውድቅ አደረገው. በተመጣጣኝ ዋጋ ሮኬቶችን መሥራት የሚችል ኩባንያ ለመመሥረት ወስኗል። በ100 ሚሊዮን ዶላር በራሱ ገንዘብ ማስክ በግንቦት 2002 SpaceX ን መስርቶ የኩባንያው ዋና ስራ አስፈፃሚ እና ዋና መሀንዲስ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ2006 ስፔስ ኤክስ ፋልኮን 1 ሮኬትን ለመጀመሪያ ጊዜ ለማስወንጨፍ ሞክሯል ። ምንም እንኳን ሮኬቱ ወደ ምድር ምህዋር መድረስ ባይችልም ፣ በዚያው አመት በኋላ ከናሳ አስተዳዳሪ (እና የቀድሞ የስፔስ ኤክስ አማካሪ) ማይክ ግሪፊን የንግድ የንግድ ምህዋር ትራንስፖርት አገልግሎት ፕሮግራም ውል ተሰጥቷታል። ሁለት ተጨማሪ ያልተሳኩ ሙከራዎች ሙስክ እና ኩባንያዎቹ ለኪሳራ ከደረሱ በኋላ፣ ስፔስኤክስ እ.ኤ.አ. በ2008 ፋልኮን 1ን ወደ ምህዋር ለመክፈት ተሳክቶለታል። በዚያው አመት ስፔስX ለ12 በረራዎች ከናሳ የ1.6 ቢሊዮን ዶላር የንግድ አቅርቦት አገልግሎት ውል ተቀበለ። እ.ኤ.አ. በ2011 ጡረታ ከወጣች በኋላ የጠፈር መንኮራኩሩን በመተካት ሮኬት እና ድራጎን የጠፈር መንኮራኩር ወደ አለም አቀፉ የጠፈር ጣቢያ። እ.ኤ.አ. በ 2012 የድራጎን ተሽከርካሪ ከአይኤስኤስ ጋር ተተክሏል ፣ ይህም ለንግድ መንኮራኩር የመጀመሪያ ነው።