አብርሀም ሊንከን
| |
| 16 ኛ ፕሬዚዳንት የተባበሩት የአሜሪካ ግዛቶች | |
| መጋቢት 4 ቀን 1861 - ኤፕሪል 15, 1865 (አውሮፓዊ) | |
| የዩኤስ የተወካዮች ምክር ቤት አባል ከኢሊኖይ 7ኛ ወረዳ | |
| መጋቢት 4 ቀን 1847 - መጋቢት 3 ቀን 1849 (አውሮፓዊ) | |
| የኢሊኖይ የተወካዮች ምክር ቤት አባል ከሳንጋሞን ካውንቲ | |
| ዲሴምበር 1, 1834 - ታኅሣሥ 4, 1842 (አውሮፓዊ) | |
| የተቀበሩት | ሊንከን መቃብር |
|---|---|
| ዜግነት | አሜሪካዊ |
| ባለቤት | ሜሪ ቶድ (ኤም. 1842) (አውሮፓዊ) |
| ልጆች | ሮበርት እና ኤድዋርድ እና ዊሊ ከታድ ጋር |
| አባት | ቶማስ ሊንከን |
| እናት | ናንሲ ሃንክስ |
| ማዕረግ | ካፒቴን |
| ፊርማ | 
|
| ጦርነቶች | የአሜሪካ ህንድ ጦርነቶች
የጥቁር ጭልፊት ጦርነት የኬሎግ ግሮቭ ጦርነት የስቲልማን ሩጫ ጦርነት |
አብርሀም ሊንከን (እንግሊዝኛ፦ Abraham Lincoln፣ የካቲት ፮ ቀን ፲፰፻፩ ዓ.ም. - ሚያዝያ ፰ ቀን ፲፰፻፶፯ ዓ.ም. ድረስ የኖሩ) ከ፲፰፻፶፫ ዓ.ም. እስከ ፲፰፻፶፯ ዓ.ም. ድረስ ፲፮ኛው የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ነበሩ። ፲፰፻፶፯ ዓ.ም. ከአሜሪካ የእርስ በርስ ጦርነት ፍጻሜ በኋላ ጆን ዊልክስ ቡዝ በተባለ ነፍሰ ገዳይ እጅ በጥይት ተመትተው ተገደሉ።
የአብርሀም አባት ማሀይም ገበሬ ቢሆንም፣ አብርሀም ከልጅነት ጀምሮ እራሱን በትጋት ያስተምር ነበር። በ፲፰፻፳፮ ዓ.ም. ለኢሊኖይ ክፍለ ሀገር ምክር ቤት መቀመጫ ተመረጡ። የሕግ ትምህርት በጠንካራ ትጉነት አጥንቶ የሕግ ባለሙያ ሆነ። ከ፲፰፻፳፱ ዓ.ም. ጀምሮ የባርነት ተቃዋሚ ሆነ። ከአፍሪካ የተወሰዱት ጥቁር ሕዝቦች በግብርና መሥራት እንዲገደዱ ትክክለኛ ወይም ጥሩ ሀሣብ አይደለም ብለው አመኑ። ዳሩ ግን በ1834 ብዙ ባርያዎች ባገለገሉበት ቤተሠብ ውስጥ ያደገችውን ሚስታቸውን ሜሪ ቶድን አገቡ። ሜሪ ያለ ባርያዎች ከባልዋ ጋር መኖር ትንሽ የተቸገሩ ቢሆነም ከጊዜ ብዛት ግን ለምደዉ 4 ወንድ ልጆችን በተከተሉት አመታት ወለዱ።
በ፲፰፻፴፰ ዓ.ም. የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ጄምስ ፖልክ በሜክሲኮ ላይ ጦርነት ባደረገ ጊዜ አብርሀም ሊንከን የዚህን ጦርነት ተቃዋሚ ነበሩ። በ፲፰፻፵፮ ዓ.ም. የባርነት ተቃዋሚዎች ወገን ሪፐብሊካን ፓርቲ መሥርተው አብርሀም ከፍተኛ ሚና አጫወቱ። በ፲፰፻፶፪ ዓ.ም. የፕሬዚዳንትነት ምርጫ ዘመቻ፣ እሳቸው የሪፐብሊካን ዕጩ ሆኑ። ምርጫው በተደረገበት ቀን በጥቅምት ፳፰ ቀን ፲፰፻፶፫ ዓ.ም.፣ ሊንከን አሸነፉ።
ይህም የሆነ የሕዝቡ ብዛት በአገሩ ስሜን እየኖረ የሬፑብሊካን ደጋፊዎች ነበሩ። በስሜኑ ክፍላገሮች ደግሞ፣ ባርነት ከዚህ በፊት ተክለክሎ ነበር። በአሜሪካ ደቡብ በተገኙ ክፍላገሮች ግን ባርነት ገና የተለመደ ከመሆኑ በላይ በጥጥ የተመሠረተው የምጣኔ ሀብታቸው አስፈላጊነት መሰላቸው። ስለዚህ የባርነት ተቃዋሚ ሊንከን ፕሬዚዳንት መሆኑ በደቡብ ያሉት ክፍላገሮች ከአሜሪካ መገንጠላቸው ማለት ነበር። እንዲሁም ከምርጫው ቶሎ ተቀጥሎ ማዕረጉንም እንኳን ገና ሳይይዙ፣ ሳውዝ ካሮላይና በታኅሣሥ ፲፪ ቀን ፲፰፻፶፫ ዓ.ም. መገንጠሏን አወጀች። በጥቂት ጊዜ ውስጥ ሌሎች የደቡብ ክፍላገሮች እንዲህ አዋጁና በጥር ፳፭ ቀን ቴክሳስ ፯ኛው ሆነ። ከዚያ ቀጥሎ እነዚህ ፯ ክፍላገሮች በሞንትጎመሪ፣ አላባማ ተባብረው አዲሱ መንግሥት የአሜሪካ ኮንፌዴራት ክፍላገሮች (CSA) ተባሉ። በየካቲት ፳፮ ቀን ሊንከን የፕሬዚዳንትነቱን ማዕረግ በተቀበሉበት ቀን አገሩ በተግባር በሁለት ተከፋፍሎ ነበር። የደቡብ ፕሬዚዳንት ጄፈርሰን ዴቪስ ሆኑ። የደቡብ ክፍላገሮች ለጦርነት ተዘጋጁና ምሽጎች ከUSA ሠራዊት ሊይዙ ጀመር። በሚያዝያ ፭ ቀን ፎርት ሰምተር ምሽግ በሳውስ ካሮላይና በግፍ ስለ ተያዘ ጦርነቱ ጀመረ። ስለዚህ ሊንከን ከስሜኑ ፸፭ ሺ ሰዎች ለዘመቻ ጠሩ። ከዚህ በኋላ ሌላ አራት ደቡብ ክፍላገሮች ተገንጥለው ለCSA ተጨመሩ። የደቡብ ዋና ከተማ ለዋሺንግተን ዲሲ ቅርብ ወደ ሆነው ወደ ሪችሞንድ፣ ቪርጂንያ ተዛወረ።
በጦርነቱ የስሜን ሠራዊት ከብዛታቸው የተነሣ በአራት ዓመት ውስጥ አሸነፉ። በዚህ ጊዜ ላይ ሊንከን ለአመጸኖቹ ባርዮች ነጻነት አዋጁ። ያላመጹ ዜጎች ባርያዎች ግን በዚያን ጊዜ ነጻ አልወጡም። በ፲፰፻፶፮ዓ.ም.ምርጫ ሊንከን በቀላል ለሁለተኛ ጊዜ ለፕሬዚዳንትነት ተመረጡ። በሚያዝያ ፪ ቀን ፲፰፻፶፯ ዓ.ም. የኮንፌደራት ሠራዊት እጁን ሰጠ። ነገር ግን ሚያዝያ ፯ ቀን የመድረክ ትርዒት ሲያዩ በነፍሰ ገዳዩ በጆን ዊልክስ ቡዝ እጅ በጥይት ተመትተው በማግሥቱ ሞቱ። ከዚህም ትንሽ በኋላ ባርነት በሕግ በሙሉ ተክለክሎ የተረፉት ባርያዎች ነጻነት አገኙ።
አብርሀም ሊንከን የተወለደው እ.ኤ.አ. የካቲት 12፣ 1809 (አውሮፓዊ)፣ የቶማስ ሊንከን እና ናንሲ ሀንክስ ሊንከን ሁለተኛ ልጅ፣ በሆድገንቪል፣ ኬንታኪ አቅራቢያ በሚገኘው ሲንኪንግ ስፕሪንግ ፋርም ውስጥ ባለው የእንጨት ጎጆ ውስጥ ነው። እሱ የሳሙኤል ሊንከን ዘር ነበር፣ ከHingham፣ Norfolk፣ ወደ ስሙ ሂንግሃም፣ ማሳቹሴትስ፣ በ1638 የፈለሰው እንግሊዛዊ ነው። ከዚያም ቤተሰቡ በኒው ጀርሲ፣ ፔንስልቬንያ እና ቨርጂኒያ አልፈው ወደ ምዕራብ ፈለሱ። የሊንከን አባታዊ አያቶች፣ ስሙ ካፒቴን አብርሃም ሊንከን እና ሚስቱ ቤርሳቤህ (እናቴ ሄሪንግ) ቤተሰቡን ከቨርጂኒያ ወደ ጀፈርሰን ካውንቲ ኬንታኪ አዛወሩ። ካፒቴኑ የተገደለው በ1786 የህንድ ወረራ ሲሆን (አውሮፓዊ) የአብርሃም አባት የስምንት አመት ልጅ ቶማስን ጨምሮ ልጆቹ ጥቃቱን አይተዋል። ቶማስ በ1800ዎቹ መጀመሪያ ላይ ቤተሰቡ በሃርዲን ካውንቲ ኬንታኪ ከመስፈራቸው በፊት በኬንታኪ እና ቴነሲ ውስጥ ያልተለመዱ ስራዎችን ሰርቷል።
የሊንከን እናት ናንሲ ቅርስ እስካሁን ግልፅ አይደለም፣ነገር ግን የሉሲ ሀንክስ ልጅ እንደነበረች በሰፊው ይገመታል። ቶማስ እና ናንሲ ሰኔ 12፣ 1806 (አውሮፓዊ) በዋሽንግተን ካውንቲ ተጋቡ እና ወደ ኤልዛቤትታውን ኬንታኪ ተዛወሩ። ሦስት ልጆች ነበሯቸው፡ ሳራ፣ አብርሃም እና ቶማስ በሕፃንነቱ የሞተው።
ቶማስ ሊንከን በንብረት ይዞታ ምክንያት በፍርድ ቤት ክርክር ከ200 ኤከር (81 ሄክታር) በስተቀር ሁሉንም ከማጣቱ በፊት በኬንታኪ እርሻዎችን ገዝቶ አከራይቷል። በ 1816 ቤተሰቡ ወደ ኢንዲያና ተዛወረ የመሬት ቅየሳ እና የማዕረግ ስሞች ይበልጥ አስተማማኝ ነበሩ. ኢንዲያና "ነጻ" (የባሪያ ያልሆነ) ግዛት ነበረች እና እነሱ በኢንዲያና በፔሪ ካውንቲ ሀሪኬን Township ውስጥ "ያልተሰበረ ጫካ" ውስጥ መኖር ጀመሩ። እ.ኤ.አ. በ 1860 ሊንከን ቤተሰቡ ወደ ኢንዲያና የሄደው “በከፊሉ በባርነት ምክንያት” እንደሆነ ተናግሯል ፣ ግን በዋነኝነት በመሬት ባለቤትነት ችግር።
በስፔንሰር ካውንቲ ኢንዲያና ውስጥ ሊንከን ያደገበት የእርሻ ቦታ
በኬንታኪ እና ኢንዲያና፣ ቶማስ ገበሬ፣ ካቢኔ ሰሪ እና አናጺ ሆኖ ሰርቷል። በተለያዩ ጊዜያት የእርሻ፣ የከብት እርባታ እና የከተማ ዕጣ ነበረው፣ ግብር ይከፍላል፣ በዳኞች ላይ ተቀምጧል፣ ርስቶችን ይገመግማል እና በካውንቲ ፓትሮል ውስጥ አገልግሏል። ቶማስ እና ናንሲ አልኮልን፣ ጭፈራን እና ባርነትን የሚከለክል የተለየ ባፕቲስቶች ቤተክርስቲያን አባላት ነበሩ።
የፋይናንስ ተግዳሮቶችን በማሸነፍ፣ ቶማስ በ1827 ኢንዲያና ውስጥ 80 ኤከር (32 ሄክታር) የትንሽ እርግብ ክሪክ ማህበረሰብ በሆነው አካባቢ ግልጽ የሆነ ርዕስ አገኘ
እ.ኤ.አ. ኦክቶበር 5፣ 1818 ናንሲ ሊንከን በወተት ህመም ተሸነፈ፣ የ11 ዓመቷ ሳራ አባቷን፣ የ9 ዓመቱን አብርሃምን እና የናንሲ የ19 ዓመቷን ወላጅ አልባ የአጎት ልጅ ዴኒስ ሃንክስን ጨምሮ የቤተሰብ አስተዳዳሪን ትተዋለች። ከአሥር ዓመታት በኋላ፣ ጥር 20 ቀን 1828፣ ሳራ የሞተ ወንድ ልጅ ስትወልድ ሞተ፣ ሊንከንን አውድሟል።
ታኅሣሥ 2፣ 1819፣ ቶማስ ከኤሊዛቤትታውን፣ ኬንታኪ የምትኖረውን መበለት ሳራ ቡሽ ጆንስተንን፣ የራሷን ሦስት ልጆች አገባ። አብርሃም ከእንጀራ እናቱ ጋር ተጠግቶ "እናት" ብሎ ጠራት። ሊንከን ከእርሻ ሕይወት ጋር የተያያዘውን ከባድ የጉልበት ሥራ አልወደደም. ቤተሰቦቹ እንኳን “በንባብ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በግጥም በመፃፍ፣ ወዘተ” ሁሉ ሰነፍ ነበር አሉ። የእንጀራ እናቱ “በአካላዊ ጉልበት” እንደማይደሰት ተናግራለች ነገር ግን ማንበብ ይወድ ነበር።
ሊንከን በአብዛኛው ራሱን የተማረ ነበር። መደበኛ ትምህርቱ የተጓዥ አስተማሪዎች ነበር። በሰባት ዓመቱ ማንበብ የተማረበት ነገር ግን መፃፍ ያልቻለበት በኬንታኪ ሁለት አጫጭር ቆይታዎችን ያካተተ ሲሆን ኢንዲያና ውስጥ በእርሻ ሥራ ምክንያት አልፎ አልፎ ወደ ትምህርት ቤት በሄደበት በአጠቃላይ ከ12 ወራት ባነሰ ጊዜ ውስጥ ዕድሜው 15. እንደ ጎበዝ አንባቢ ሆኖ ጸንቷል እናም የዕድሜ ልክ የመማር ፍላጎት ነበረው። ቤተሰብ፣ ጎረቤቶች እና አብረውት የሚማሩት ንባባቸው የኪንግ ጀምስ ባይብልን፣ የኤሶፕ ተረት፣ የጆን ቡኒያን ዘ ፒልግሪም ግስጋሴ፣ የዳንኤል ዴፎ ሮቢንሰን ክሩሶ እና የቤንጃሚን ፍራንክሊን የህይወት ታሪክን እንደሚያካትት አስታውሰዋል።
በአሥራዎቹ ዕድሜ ውስጥ እያለ ሊንከን ለቤት ውስጥ ሥራዎች ኃላፊነቱን ወስዶ 21 ዓመት እስኪሆነው ድረስ አባቱን ከቤት ውጭ ከሥራ የሚያገኘውን ገቢ ሁሉ ይሰጥ ነበር። በወጣትነቱ ንቁ ተዋጊ ነበር እና በከባድ መያዝ-እንደ-መያዝ-ካን ዘይቤ (እንዲሁም ካች ሬስሊንግ በመባልም ይታወቃል) የሰለጠኑ። በ21 አመቱ የካውንቲ የትግል ሻምፒዮን ሆነ።"የክላሪ ግሮቭ ቦይስ" በመባል ከሚታወቀው የሩፊያ መሪ ጋር በተካሄደ የትግል ውድድር አሸንፎ በጥንካሬ እና በድፍረት መልካም ስም አትርፏል።
በማርች 1830 ሌላ የወተት በሽታ መከሰቱን በመፍራት፣ አብርሃምን ጨምሮ በርካታ የሊንከን ቤተሰብ አባላት ወደ ምዕራብ ወደ ኢሊኖይ ተዛወሩ፣ እና በማኮን ካውንቲ ሰፈሩ። ከዚያም አብርሃም ከቶማስ በጣም እየራቀ መጣ፣በከፊሉ በአባቱ የትምህርት እጥረት። እ.ኤ.አ. በ1831፣ ቶማስ እና ሌሎች ቤተሰቦች በኮልስ ካውንቲ፣ ኢሊኖይ ውስጥ ወደሚገኝ አዲስ መኖሪያ ቤት ለመዛወር ሲዘጋጁ፣ አብርሃም በራሱ ላይ መታ። ቤቱን በኒው ሳሌም ኢሊኖይ ለስድስት ዓመታት ሠራ። ሊንከን እና አንዳንድ ጓደኞቹ ዕቃቸውን በጠፍጣፋ ጀልባ ወደ ኒው ኦርሊንስ፣ ሉዊዚያና ወሰዱ፣ እሱም በመጀመሪያ ለባርነት ተጋልጧል።
እ.ኤ.አ. በ 1865 ሊንከን የንግግር ችሎታውን እንዴት ማግኘት እንደቻለ ተጠየቀ ። በህግ አሰራር ውስጥ "ማሳየት" የሚለውን ቃል በተደጋጋሚ ያጋጥመው ነበር ነገር ግን ስለ ቃሉ በቂ ግንዛቤ እንደሌለው መለሰ. ስለዚህ፣ “በዓይን ሲታይ በ6ቱ የኢውክሊድ መጽሃፎች ውስጥ ማንኛውንም ሀሳብ መስጠት እስኪችል ድረስ” እስኪያጠና ድረስ ስፕሪንግፊልድን ለቆ ወደ አባቱ ቤት ሄደ።
የሊንከን የመጀመሪያ የፍቅር ፍላጎት ወደ ኒው ሳሌም ሲዛወር ያገኘችው አን ሩትሌጅ ነበረች። እ.ኤ.አ. በ 1835 ግንኙነት ውስጥ ነበሩ ነገር ግን በመደበኛነት አልተሳተፉም ። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 25 ቀን 1835 በታይፎይድ ትኩሳት ሞተች። በ1830ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከኬንታኪ ሜሪ ኦውንስን አገኘ።
እ.ኤ.አ. በ1836 መገባደጃ ላይ ሊንከን ወደ ኒው ሳሌም ከተመለሰች ከኦዌንስ ጋር ለመወዳደር ተስማማ። ኦወንስ በዚያ ህዳር ደረሰ እና ለተወሰነ ጊዜ እሷን ለፍርድ; ሆኖም ሁለቱም ሁለተኛ ሀሳብ ነበራቸው። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 16 ቀን 1837 ኦውንስ ግንኙነቱን ካቋረጠ እንደማይወቅሳት የሚገልጽ ደብዳቤ ጻፈ እና ምንም ምላሽ አልሰጠችም።
እ.ኤ.አ. በ1839 ሊንከን ከሜሪ ቶድ ጋር በስፕሪንግፊልድ፣ ኢሊኖይ ተገናኘ፣ እና በሚቀጥለው አመት ታጩ።[46] እሷ የሮበርት ስሚዝ ቶድ ልጅ ነበረች፣ ሀብታም ጠበቃ እና በሌክሲንግተን፣ ኬንታኪ ውስጥ ነጋዴ። በጥር 1, 1841 የተደረገ ሰርግ በሊንከን ጥያቄ ተሰርዟል ነገር ግን ታረቁ እና በ ህዳር 4, 1842 በማርያም እህት ስፕሪንግፊልድ መኖሪያ ውስጥ ተጋቡ። ለሠርግ ሥነ ሥርዓት በጭንቀት እየተዘጋጀ ሳለ ወዴት እንደሚሄድ ተጠይቀው "ወደ ገሃነም እንደማስበው" ሲል መለሰ. እ.ኤ.አ. በ 1844 ባልና ሚስቱ በሕግ ቢሮ አቅራቢያ በስፕሪንግፊልድ ቤት ገዙ ። ማርያም በተቀጠረችና በዘመድ እርዳታ ቤቷን ትጠብቅ ነበር።
ሊንከን አፍቃሪ ባል እና የአራት ወንዶች ልጆች አባት ነበር፣ ምንም እንኳን ስራው በየጊዜው ከቤት ይርቀው ነበር። አንጋፋው ሮበርት ቶድ ሊንከን በ1843 የተወለደ ሲሆን እስከ ጉልምስና ድረስ የኖረ ብቸኛ ልጅ ነበር። በ 1846 የተወለደው ኤድዋርድ ቤከር ሊንከን (ኤዲ) በየካቲት 1, 1850 በሳንባ ነቀርሳ ምክንያት ሞተ. ሦስተኛው የሊንከን ልጅ "ዊሊ" ሊንከን የተወለደው ታኅሣሥ 21, 1850 ሲሆን የካቲት 20 ቀን 1862 በዋይት ሀውስ በሙቀት ሞተ። ትንሹ ቶማስ "ታድ" ሊንከን ሚያዝያ 4, 1853 ተወለደ እና ተረፈ. አባቱ ግን በልብ ድካም በ18 አመቱ ሞተ ሐምሌ 16 ቀን 1871 ሊንከን "በሚገርም ሁኔታ ህጻናትን ይወድ ነበር" እና ሊንኮኖች ከራሳቸው ጋር ጥብቅ እንደሆኑ አይቆጠሩም ነበር. እንደ እውነቱ ከሆነ የሊንከን የህግ አጋር ዊልያም ኤች ሄርንዶን ይበሳጫል. ሊንከን ልጆቹን ወደ ህግ ቢሮ ሲያመጣ። አባታቸው የልጆቹን ባህሪ ሳያስተውል በስራው ብዙ ጊዜ የተጠመቀ ይመስላል። ሄርንዶን እንዲህ ሲል ተናግሯል፣ "ትንንሽ አንገቶቻቸውን ለመጠቅለል እንደፈለኩ ብዙ እና ብዙ ጊዜ ተሰምቶኛል፣ ነገር ግን ለሊንከን አክብሮት ስላለኝ አፌን ዘጋሁት። ሊንከን ልጆቹ የሚያደርጉትን ወይም የሚያደርጉትን አላስተዋሉም ነበር።"
የልጆቻቸው የኤዲ እና የዊሊ ሞት በሁለቱም ወላጆች ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። ሊንከን በ"ሜላኖሊ" ተሠቃይቷል, ይህ ሁኔታ አሁን ክሊኒካዊ ድብርት ነው ተብሎ ይታሰባል. በኋለኛው ህይወቷ፣ ሜሪ ባሏንና ወንድ ልጆቿን በሞት በማጣቷ ውጥረት ውስጥ ትታገል ነበር፣ እናም ሮበርት በ1875 ለተወሰነ ጊዜ ጥገኝነት እንድትሰጥ አስገደዳት።