ጥሬ ኮዱን ለየአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ለማየት

[[ስዕል:Oau_banner.jpg|right|200px|thumb|የ[[አፍሪቃ]] አንድነት ድርጅት ዓርማ]]
'''የአፍሪካ አንድነት ድርጅት (አ.አ.ድ.)'''
([[እንግሊዝኛ]]፡ Organisation of African Unity (OAU))፣ ([[ፈረንሳይኛ]]፡ Organization de l'Unité Africaine (OUA))[[ግንቦት ፲፯]] ቀን [[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም [[አዲስ አበባ]] ላይ ተመሥርቶ የድርጅቱ መመሪያ ውል (OAU Charter) በ፴፪ቱ መሥራች አገር መሪዎች ጸድቆ ተፈርሟል። የድርጅቱም ጠቅላይ መሥሪያ ቤቱ በአዲስ አበባ እንዲቆይ [[ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ]] ባቀረቡት ግብዣ መሠረት እስካሁን ድረስ እዚያው አዲስ አበባ ላይ ይገኛል። ይህ ድርጅት በ[[1994|፲፱፻፺፬]] ዓ/ም ተደምስሶ [[የአፍሪካ ኅብረት]] በሚባለው ድርጅት ተተክቷል።

=የአፍሪካ አንድነት ድርጅት ምሥረታ=
[[ስዕል:Oau_commemorative_painting.jpg| thumb|right|350px|በመሰብሰቢያው አዳራሽ የሚገኘው በአሰፋና ሠረቀ የማነብርሃን የተሣለ የ፴፪ቱ መሥራች መሪዎች ምስል።]]
ለብዙ ሺ ዓመታት [[ኢትዮጵያ]] ብቻዋን በአኅጉሩ ውስጥ ከ[[አውሮፓ]]ውያኖች የቅኝ ግዛት ቀንበር ውጪ ቆይታ የሙሶሊኒ ፋሺስት [[ኢጣልያ]] በ[[፲፱፻፳፰]] ዓ/ም ወርራት በነበረ ጊዜ [[አርበኞች]] ልጆቿ ውድ አገራቸውንና ነጻነታቸውን አሳልፈው ላለመስጠት አምስት ዓመታት ሙሉ ተዋጉ። ንጉሠ ነገሥታቸውም  የእዚህን የግፍ ወረራ ለማጋፈጥ በዓለም መንግሥታት ማኅበር መድረክ ላይ ሲቀርቡ፣ ከ[[አፍሪቃ]] አኅጉር ብቸኛዋ አባል ኢትዮጵያ ማንም አጋዥ አገር አልነበራትም።

ለአኅጉሩ ነጻነት በቅኝ ግዛት ሥርም የነበሩት ሕዝቦች፤ በነጻነትም ላይ የነበሩት አገራት የአውሮፓውያንን መዥገራዊ ልጥፍነት ለማላቀቅ ብዙ ከታገሉ በኋላ በሰሐራዊ አፍሪቃ [[የካቲት ፳፯]] ቀን [[1949|፲፱፻፵፱]] ዓ/ም ጋና ነጻ ሆነች። ከዚያ አስከትሎ የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት እስከተመሠረተ ድረስ በ[[1951|፲፱፻፶፩]] ዓ/ም [[ጊኒ ]] ነጻ ስትሆን በ [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም  አሥራ አምስት አገራት፤ በ[[1953|፲፱፻፶፫]] ዓ/ም ሦሥት አገራት፤ በ[[1954|፲፱፻፶፬]] ዓ/ም ደግሞ አራት አገራት ነጻነታቸውን ተቀዳጁ።

የአኅጉሩ መሪዎች በዓለም መድረክ ላይ ለበለጠ ተሰሚነት የትብብርን ግንባር ማሳየት እንደነበረባቸው በመገንዘብና ገና ነጻ ላልወጡትም ወንድም አገሮች ሉዐላዊነት መታገል ስለነበረባቸው ዓላማቸውን ግብ ለማድረስ በሁለት ቡድን ተከፍለው ፣ ባንድ በኩል እራሱን “የዘመናዊ ተራማጅ” ብሎ የሚጠራው፣ በ[[ጋና]]ው ፕሬዚደንት [[ክዋሜ ንክሩማ]] የሚመራው የ “ካዛብላንካ ቡድን” በ [[፲፱፻፶፬]] ዓ/ም ተመሠረተ። ይሄ ቡድን የአኅጉሩን መንግሥታት በኅብረት ለማዋሃድ ዓላማ የያዘ ሲሆን አባላቱ [[ጋና]]፣ [[አልጄሪያ]]፣ [[ጊኒ]]፣ [[ሞሮኮ]]፣ [[ግብጽ]]፣ [[ማሊ]] እና [[ሊቢያ]] ነበሩ።

ሁለተኛው ቡድን የ”ሞንሮቪያ ቡድን” ሲሆን የተመራው በ [[ሴኔጋል]] ፕሬዚደንት [[ሊዮፖልድ ሴዳር ሴንግሆር]] ነበር። አባላቱ [[ሴኔጋል]]፣ [[ናይጄሪያ]]፣ [[ላይቤሪያ]] እና [[ኢትዮጵያ]] ሲሆኑ የነሱ የኅብረት አስተያየት ደግሞ የዱኛ ኅብረት ሳይሆን ፍላጎታቸው ረጋ ባለ ሁኔታ የዱኛኪን ኅብረት አንድነትን ያስከትላል የሚል ነበር።  

መጨረሻ ላይ በኢትዮጵያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር አቶ [[ከተማ ይፍሩ]] ታላቅ ጥረትና በ[[ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ]] ድጋፍ ሁለቱም ወገኖች አዲስ አበባ ላይ እንዲገናኙ በተደረገው ጥሪ መሠረት ተሰባስበው የአፍሪቃ አንድነት ድርጅትን የስምምነት ውል ፴፪ ነጻ ሀገሮች ሲፈርሙ ድርጅቱ ተመሠረተ።

=፴፪ቱ መሥራች መሪዎች=
==የካዛብላንካ ቡድን==

===[[ጋና]]===
[[ስዕል:Nkrumah.jpg |thumb|right|80px|ክዋሜ ንክሩማ]] 
{{ባንዲራ|ሀገር=ጋና|ስፋት=100}}

[[የካቲት ፳፯]] ቀን [[1949|፲፱፻፵፱]] ዓ/ም ነጻነቷን በዶክቶር [[ክዋሜ ንክሩማ]] መሪነት ከ[[ብሪታንያ]] የተቀዳጀችው [[ጋና]] በዚህ በመጀመሪያው የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት የምሥረታ ስብሰባም የተወከለችው በኒህ ታላቅ መሪ ነበር። 

ዶክቶር ንክሩማ የ”ካዛብላንካ ቡድን” መሪ ሲሆኑ በሽከታ ኅብረት (pan-Africanism) የሚባለው ፍልስፍና ምንጭ እንደነበሩ ይገመታል።

===[[ሞሮኮ]]===
[[ስዕል:Hassan_of_Morocco.jpg|thumb|right|80px|ንጉሥ ሀሰን]] 
{{ባንዲራ|ሀገር=ሞሮኮ|ስፋት=100}}

[[ሞሮኮ]]እስከ [[መጋቢት ፳፱]] ቀን [[1948|፲፱፻፵፰]] ዓ/ም ድረስ በ[[ፈረንሳይ]] ሥር ነበረች። ከነጻነት ወዲህ መሪዋ ግርማዊ ዳግማዊ ሀሰን የ[[ሞሮኮ]] ንጉሥ በ[[ጋና]]ው ፕሬዚደንት [[ክዋሜ ንክሩማ]] የሚመራው የ “ካዛብላንካ ቡድን” በ [[፲፱፻፶፬]] ዓ/ም በ[[ካዛብላንካ]] ከተማቸው እንዲመሠረትና 

በዓላማው እንዲገፋበት ጥረዋል። ወደፊትም በ [[ሞሮኮ]] ሥር በምትገኘው [[ሰሐራዊ የአረብ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ]] ነጻነት ምክንያት ከድርጅቱ ጋር በተፈጠረው አለመግባባት አግራቸውን ከአባልነት አስወግደዋል።

===[[አልጄሪያ]]===
[[ስዕል:Benbella.jpg|thumb|right|80px|አህመድ ቤንቤላ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=አልጄሪያ|ስፋት=100}}

የ[[አልጄሪያ]] የነጻነት ትግል [[1946|፲፱፻፵፮]] ዓ/ም በጦርነት ሲጀመር የነጻነት አውጪ ግንባር ዓባል የነበሩት አህመድ ቤንቤላ አገሪቱ ነጻነቷን ከ[[ፈረንሳይ]] [[ሰኔ ፳፮]] ቀን [[1954|፲፱፻፶፬]] ዓ/ም ስትቀዳጅ በመሪነት የፕሬዚደንትነቱን ሥልጣን ጨበጡ።    

===[[ግብጽ]]===
[[ስዕል:Gamal Abdel Nasser (c. 1960s).jpg|thumb|right|80px|ጋማል አብደል ናስር]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ግብጽ|ስፋት=100}}

[[ጋማል አብደል ናስር]] ከመጀመሪያው የ[[ግብጽ]] ፕሬዚደንት ሙሐመድ ናጊብ ጋር በ[[1944|፲፱፻፵፬]] ዓ/ም የወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት አካሂደው ንጉሡን ቀዳማዊ ፋሩክን ገለበጡ። 

ናሰር የፕሬዚደንትነቱን ሥልጣን በ[[1948|፲፱፻፵፰]] ዓ/ም ሲጨብጡ የአገሪቱ ሁለተኛው ፕሬዚደንት በመሆን እስከ ዕለተ ሞታቸው፣ [[መስከረም ፲፰]] ቀን [[1963|፲፱፻፷፫]] ዓ/ም ድረስ አገልግለዋል።

===[[ማሊ]]===
[[ስዕል:Modibo_keita.jpg|thumb|right|80px|ሞዲቦ ኬይታ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ማሊ|ስፋት=100}}

[[ባማኮ]] ከተማ ላይ [[ግንቦት ፳፯]] ቀን [[1907|፲፱፻፯]] ዓ/ም የተወለዱት ሞዲቦ ኬይታ አገራቸው [[ማሊ]] ነጻነቷን ከ[[ፈረንሳይ]] [[ሰኔ ፲፫]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ስትቀዳጅ የፕሬዚደንትነቱን ሥልጣን ጨብጠው እስከ [[1960|፲፱፻፷]] ዓ/ም አገልግለዋል።

===[[ሊቢያ]]===
[[ስዕል:King_idris.jpg|thumb|right|80px|ንጉሥ ኢድሪስ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ሊቢያ|ስፋት=100}} 

[[ሊቢያ]] ሉዓላዊ እና ነጻ፣ በ[[ሕገ መንግሥት]] የሚተዳደር የዘውድ ሥርዐተ መንግሥት [[ታኅሣሥ ፲፬]] ቀን [[1944|፲፱፻፵፬]] ዓ/ም ላይ ስታውጅ በ[[ንጉሥ ኢድሪስ]] መሪነት ነበር። የአፍሪቃ አንድነት ድርጅትም ሲመሠረት [[አዲስ አበባ]] ላይ በመሳተፍ ውሉን የፈረሙት እኒሁ ንጉሥ ኢድሪስ ነበሩ። 

በኋላ በ[[ነሐሴ ፳፮]] ቀን [[፲፱፻፷፩]] ዓ/ም በሀያ ሰባት ዓመቱ ወጣት መኮንን፣ ሙአማር ጋዳፊ የተመራ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ንጉሡን [[ቱርክ]] አገር በህክምና ላይ እንዳሉ ከሥልጣን አወረዳቸው። ንጉሥ ኢድሪስ በ[[ግንቦት]] [[1975|፲፱፻፸፭]] ዓ/ም [[ካይሮ]] ላይ አረፉ።

===[[ጊኒ]]===
[[ስዕል:Sekou_toure.jpg|thumb|right|80px|ሴኩ ቱሬ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ጊኒ|ስፋት=100}}

[[ጊኒ]] ነጻነቷን ከ[[ፈረንሳይ]] [[መስከረም ፳፪]] ቀን [[1951|፲፱፻፶፩]] ዓ/ም ተቀዳጀች። የአገሪቷ የመጀመሪያ ፕሬዚደንት ሴኩ ቱሬ ሲሆኑ በ [[1976|፲፱፻፸፮]] ዓ/ም እስከሞቱ ድረስ በዚሁ ሥልጣን ቆይተዋል። 

==የሞንሮቪያ ቡድን==

===[[ኢትዮጵያ]]===
[[ስዕል:HIM_in_Regalia.jpg|thumb|right|80px|ቀ. ኃ. ሥ.]]
[[ስዕል:Flag_of_Ethiopia_(1897-1936;_1941-1974).svg|thumb|left|80px]]

ግርማዊ [[ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ]] የኢትዮጵያ [[ንጉሠ ነገሥት]] : የስብሰባው አስተናጋጅና የተከፋፈሉትን ሁለት ቡድኖች በማስተባበር አንድ ድርጅት እንዲመሠረት ያደረጉ መሪ ሲሆኑ፤ የማኅበሩም የውል 

ረቂቅ በውጭ ጉዳይ ሚኒስትራቸው በአቶ [[ከተማ ይፍሩ]] ትጋትና ድካም ተዘጋጅቶ እንዲፈረም አድርገዋል። በአብዝኛው ዓለም አቀፍ አስተያየት “የ[[አፍሪቃ|አፍሪካ]] አባት” የሚል ስምም አትርፎላቸዋል።


===[[ላይቤሪያ]]===
[[ስዕል:William Tubman 1943.jpg|thumb|right|80px|ዊልያም ተብማን]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ላይቤሪያ|ስፋት=100}}

ክቡር ፕሬዚደንት ዶክቶር ዊሊያም ተብማን፦ የ[[ላይቤሪያ]] ፕሬዚደንት እና ሁለተናውን በ [[ሴኔጋል]] ፕሬዚደንት [[ሊዮፖልድ ሴዳር ሴንግሆር]] የሚመራውን “የሞንሮቪያ ቡድን” መሥራች ሲሆኑ 

አገራቸው ደግሞ [[ሐምሌ ፳]] ቀን [[1839|፲፰፻፴፱]] ዓ/ም በ[[አሜሪካ]] ነጻ በወጡ የቀድሞ ግሎሌዎች (የግድ ሎሌ) ወይም ‘ባርያዎች’  ከተመሠረተች በኋላ በ[[አፍሪቃ]] አኅጉር በነጻነት ዕድሜ ከ[[ኢትዮጵያ]] ተከትላ ሁለተኛዋ አገር ናት።

===[[ሴኔጋል]]===
[[ስዕል:Senghor.jpg |thumb|right|80px|ሊዮፖልድ ሴንግሆር]] 
{{ባንዲራ|ሀገር=ሴኔጋል|ስፋት=100}}

[[ሴኔጋል]] እስከ [[መጋቢት ፳፮]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም የ[[ፈረንሳይ]] ቅኝ ግዛት ነበረች። በዚያን ዕለት ነጽ ስትወጣ፣ በሥነ ጽሁፍ እና ቅኔ ባለሙያነታቸው የሚታወቁት መሪ እና “የሞንሮቪያ ቡድን” የሚባለውን ሁለተኛውን ቡድን የመሩት ሊዮፖልድ ሴጋር ሴንግሆር ነበሩ።



===[[ናይጄሪያ]]===
[[File:Balewa.jpg|thumb|right|80px|ታፌዋ ባሌዋ]]			
{{ባንዲራ|ሀገር=ናይጄሪያ|ስፋት=100}}

የቀድሞዋ የ[[ብሪታንያ]] ቅኝ ግዛት [[ናይጄሪያ]] [[መስከረም ፳፩]] ቀን [[1953|፲፱፻፶፫]] ዓ/ም ነጻነቷን ስትቀዳጅ  የመጀመሪያውም የመጨረሻውም ጠቅላይ ሚንስትር የነበሩት አል ሃጅ አቡባካ ታፌዋ ባሌዋ ነበሩ። ባሌዋ በአስተማሪነት የሠለጠኑ ሲሆን በሥልጣን ጊዜያቸው ደግሞ ስለ[[አፍሪቃ]] ራሷን በራሷ የማስተዳደር መብት ብዙ የታገሉ ከመሆናቸውም ባሻገር ለአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ምሥረታ ብዙ ጥረት አድርገዋል። በ[[ፈረንሳይኛ]] እና [[እንግሊዝኛ]]ተናጋሪ አገሮች መሃል ስምምነትና ወዳጅነት እንዲፈጠርም አመቻችተዋል። 

መጨረሻ ላይ በአገራቸው በተካሄደ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት [[ጥር ፯]] ቀን [[1958|፲፱፻፶፰]] ዓ/ም ተገደሉ። እሬሳቸውም በተገደሉ በስድስተኛው ቀን በ[[ሌጎስ]] ከተማ መንገድ ዳር ላይ ተጥሎ ተገኘ። 

==ቡድን ያልለዩ ዓባላት==


===[[ቤኒን|ዳሆሜ]]===
[[ስዕል:President_hubert_maga.jpg|thumb|right|80px|ሁበርት ማጋ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቤኒን|ስፋት=100}}

የቀድሞዋ ዳሆሜ (አሁን [[ቤኒን]]) ነጻነቷን [[ሐምሌ ፳፭]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ከ[[ፈረንሳይ]] ስትቀዳጅ ሁበርት ማጋ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንትነትን ሥልጣን ይዘው ወዲያው በ[[ታኅሣሥ]] ወር ላይ በተካሄደ ምርጫ ጸደቀላቸው።

===[[ቱኒዚያ]]===
[[ስዕል:Bourguiba photo officielle.jpg |thumb|right|80px|ሀቢብ ቡርጊባ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቱኒዚያ|ስፋት=100}}

የ[[ቱኒዚያ]]ን ሪፑብሊክ [[መጋቢት ፲፩]] ቀን [[1948|፲፱፻፵፰]] ዓ/ም  በነጻነት የመሠረቱትና ከ [[ሐምሌ ፲፱]] ቀን [[1949|፲፱፻፵፱]] ዓ/ም ጀምሮ ለሠላሳ ዓመታት እስከ [[ጥቅምት ፴]] ቀን [[1980|፲፱፻፹]] ዓ/ም ድረስ በፕሬዚደንትነት ያገለገሉት ሀቢብ ቡርጊባ ነበሩ።

===[[ካሜሩን]]===
[[ስዕል:Ahidjo.jpg |thumb|right|80px|አማዱ አሂጆ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ካሜሩን|ስፋት=100}}

ከነጻነት [[ታኅሣሥ ፳፪] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ጀምሮ ለሀያ ሁለት ዓመታት እስከ [[ኅዳር ፳፩]] ቀን [[1982|፲፱፻፹፪]] ዓ/ም አገራቸውን [[ካሜሩን]]ን በፕሬዚደንትነት የመሩት አማዱ ባባቱራ አሂጆ ነበሩ። 


===[[ቻድ]]===
[[ስዕል:Tombolbay.jpg|thumb|right|80px|ፍራንስዋ ቶምቦልባይ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቻድ|ስፋት=100}}

አስተማሪና የሠራተኞች ማኅበር ቀስቃሽ የነበሩት ፍራንስዋ ቶምቦልባይ መጀመሪያ በቅኝ ግዛት ሥር የአስተዳደሩ ርዕስ በመሆን [[ቻድ]] [[ነሐሴ ፭]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ከ[[ፈረንሳይ]] ነጻነቷን ስትቀዳጅ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ሆኑ። ቶምቦልባይ በተወለዱ በ፶፯ ዓመታቸው [[ሚያዝያ ፭]]ቀን [[1967|፲፱፻፷፯]] ዓ/ም አረፉ። 
 
===[[ቶጎ]]===
[[ስዕል:Olyimpio.jpg |thumb|right|80px|ሲልቫኑስ ኦሊምፒዮ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቶጎ|ስፋት=100}}

የምዕራብ [[አፍሪቃ]]ዋ [[ቶጎ]] ከ[[ፈረንሳይ]] የቅኝ ግዛትነት [[ሚያዝያ ፲፱]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ነጻ ስትወጣ ሲልቫኑስ ኦሊምፒዮ መጀመሪያ በጠቅላይ ሚኒስትርነት ከዚያም በፕሬዚደንትነት አገልግለዋል። [[ጥር ፭]] ቀን [[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም በተነሳ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት በጥይት ተገደሉ።

===[[ሶማሊያ]]===
[[ስዕል:ABDIRASCID_ALI.jpg|thumb|right|80px|አብዲራሺድ ሸርማርክ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ሶማሌ|ስፋት=100}}

የ[[ሶማልያ]] ሪፑብሊክ በ[[ብሪታንያ]] ስር በሙሀመድ ሃጂ ኢብራሂም ኤጋል  ይተዳደር የነበረውን ክፍልና በ[[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት|ተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] ስም በ[[ኢጣልያ]] ስር በአደን አብዱላ ኦስማን ዳር  መሪነት ይተዳደር የነበረውን ክፍል በማዋሃድ [[ሰኔ ፳፫]] ቀን [[1953|፲፱፻፶፫]] ዓ/ም ተመሠረተ። በቀድሞው የ[[ኢጣልያ]] የቅኝ ግዛት በመንግሥት ሠራተኛነት ሲያገለግሉ የነበሩት ክቡር ዶክቶር አብዲራሺድ አሊ ሸርማርክ የአገሪቱ የመጀመሪያ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኑ።


===[[አይቮሪ ኮስት]] (ኮት ዲቯር)===
[[ስዕል:Houphouet-Boigny.jpg|thumb|right|80px|ፌሊክስ ሁፍዌ ቧኝ ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኮት ዲቯር|ስፋት=100}}

ሕዝባቸው ባቆላማጭ መንፈስ “አባባ ሁፍዌ” ይላቸው የነበሩት አንጋፋው ፌሊክስ ሁፍዌ ቧኝ በ[[1897|፲፰፻፺፯]] ዓ/ም ተወለዱ። በ[[ፈረንሳይ]] የሕግ ምክር ቤት አባልነት ከመረጣቸው በፊት በልዩ ልዩ ግዜያት የመንደር ዓለቃ፣ የህክምና ዶክቶር፣ የእርሻ አስተዳዳሪ እና የሠራተኞች ማኅበር ዓለቃ በመሆን አገልግለዋል።  በ[[ፈረንሳይ]] መንግሥትም በልዩ ልዩ ክፍሎች በሚኒስትርነት አገልግለዋል። 

አገራቸው ከ[[ፈረንሳይ]] ግዛትነት [[ነሐሴ ፩]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ነጻ ከወጣች በኋላ በፖሊቲካ ዘመናቸው የ[[አፍሪቃ]] አኅጉርን የቅኝ ግዛትነት ቀንበር ለማስለቀቅ ብዙ የደከሙ ሲሆን አገራቸውንም በፕሬዚደንትንት በመሩባቸው ዘመናት ራዕያዊ ዕቅዶችን በመተመንና የአገሪቱን ዋና ምርቶች የሆኑትን ኮኮ እና ቡና በማዳበር በምዕራብ አፍሪቃ የላቀ እድገትን አስገኝተዋል። ከምዕራባውያን ጋር የነበራቸው መልካም ግንኙነት እና ለኮሙኒስት ዓላማ የነበራቸው ጥላቻ በሌሎች የጎረቤት አገር መሪዎች ላይ የተነሱ የመፈንቅለ መንግሥት ሴራዎችን ይደግፉ ነበር እየተባሉ ይታማሉ።

===[[ኬንያ]]===
[[ስዕል:Jomo_Kenyatta.jpg‎|thumb|right|80px|ጆሞ ኬንያታ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኬንያ|ስፋት=100}}

ሲወለዱ የተሰጣቸው ስም “ካማው ዋ ንጌንጊ” ሲሆን በክርስትና ሲጠመቁ “ዮሐንስ ጴጥሮስ” ተብለው ነበር። በኋላ መጠሪያ ስማቸውን [[ጆሞ ኬንያታ]] ብለው ሰየሙ። ኬንያታ አገራቸው [[ኬንያ]] ለነጻነት በምትታገልበት ጊዜ ከ[[1945|፲፱፻፵፭]] ዓ/ም እስከ [[1951|፲፱፻፶፩]] ዓ/ም ድረስ የተካሄደውን  “ማው ማው” የተባለውን የአርበኝነት ግንባር መርተዋል። በዚህም ምክንይት በ[[ብሪታንያ]] አስተዳደር ታስረው ነበር።

“ምዚ” (አዛውንቱ) ጆሞ ኬንያታ በ[[1938|፲፱፻፴፰]] ዓ/ም [[ሎንዶን]] በነበሩ ጊዜ ከ[[ጋና]]ው [[ክዋሜ ንክሩማ]] ጋር “የ[[አፍሪቃ]] አኅጉር የሽከታ ኅብረት” (pan-Africanism) የተባለውን ፍልስፍና መሥርተው ያራምዱ ነበር።  ከዘመናት በኋላ አገራቸው [[ኬንያ]][[ታኅሣሥ ፪]] ቀን [[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም በ[[አፍሪቃ]] ሠላሣ ሁለተኛዋ ነጻ አገር ሆና ሉዓላዊ ስትሆን፣ ኬንያታ መጀመሪያ በጠቅላይ ሚኒስትርነት ከአንድ ዓመት በኋላ ደግሞ በፕሬዚደንትነት እስከ ዕለተ ሞታቸው ድረስ አገልግለዋል። 


===[[ኮንጎ ሪፑብሊክ|ኮንጎ ብራዛቪል]]===
[[ስዕል:FulbertYoulou.jpg|thumb|right|80px|አቤ ፉልበርት ያውሉ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኮንጎ ሪፑብሊክ|ስፋት=100}}  

አሁን [[ኮንጎ ሪፑብሊክ]] የምትባለው ኮንጎ ብራዛቪል [[ነሐሴ ፱]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ከ[[ፈረንሳይ]] የቅኝ ግዛት ቀንበር ተላቃ ነጻ ሉዐላዊ አገር ሆነች። በነጻነት ጊዜ አገሪቷን በመሪነት ሥልጣን ይመሩ የነበሩት ቀድሞ የ[[ካቶሊክ]] እምነት ቄስ የነበሩት አቤ ፉልበርት ያውሉ ነበሩ።
ያውሉ በ[[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም መሪውን ፓርቲያቸውን ብቻ ሕጋዊ ፓርቲ ለማድረግ ሲነሳሱ ሕዝባቸው ይሄንን በመቃወም በ[[ነሐሴ]] ወር ላይ ባካሄደው የሦስት ቀን የተቃውሞ ሁከት ሥልጣናቸውን ለመልቀቅ ተገደዱ።


===[[ጋቦን]]===
[[ስዕል:Mba.jpg|thumb|right|80px|ገብርኤል እምባ ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ጋቦን|ስፋት=100}}

የቀድሞዋ የ[[ፈረንሳይ]] የቅኝ ግዛት [[ጋቦን]] ነጻነቷን [[ነሐሴ ፲፩]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም አገኘች። በሽግግሩ ጊዜ በጠቅላይ ሚንስትርነት ከነጻነት በኋላ ደግሞ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት በመሆን ያገለገሉት ገብርኤል እምባ ነበሩ።

የ[[ጋቦን]] ሽከታ ተዋናይነትን በ [[1938|፲፱፻፴፰]] ዓ/ም የጀመሩት ፕሬዚደንት እምባ በ[[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም በዱኛ ባላጋራቸው ጃን ሂሌይር ኦባም ቀስቃችነት የተነሳውን የመፈንቅለ መንግሥት ሙከራ በ[[ፈረንሳይ]] እርዳታ ካከሸፉ በኋላ በ[[1959|፲፱፻፶፱]] ዓ/ም በፕሬዚደንትነት ተመርጠው ነበር። ዳሩ ግን በነበረባቸው የነቀርሳ በሽታ ምክንያት በ[[ኅዳር]] ወር በሞት ተለዩ።


===[[ማዳጋስካር]]===
[[File: Tsiranana.jpg|thumb|right|80px|ፊሊበርት ጺራናና ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ማዳጋስካር|ስፋት=100}}

ፊሊበርት ጺራናና በ[[1904|፲፱፻፬]] ዓ/ም የተወለዱ የ[[ማዳጋስካር]] ሽከተኛ ነበሩ። አገራቸውን በመሪነት [[ሰኔ ፲፱]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ለነጻነት ካበቁ በኋላ በፕሬዚደንትነት እስከ [[1964|፲፱፻፷፬]] ዓ/ም ድረስ መርተዋል። በመሪነታቸው የ”ማዳጋስካር ሕብረተ-ሰብዓዊ ሽከታ” ("Malagasy socialism") በሚሉት የአስተዳደራቸው መመሪያ ብዙ ስህተቶችን እንደሠሩ ይዘገባል። ሆኖም በአገራቸው ስማቸው የተከበረ፣ እስካሁንም “የነጻነት አባት” የሚል ቅጽል ስም አስጥቷቸዋል።  		

ፕሬዚደንት ፊሊበርት ጺራናና በ[[ሚያዝያ ፰]] ቀን [[1970|፲፱፻፸]] ዓ/ም አረፉ።


===[[ሞሪታንያ]]===
[[File: Ould_dadah.jpg|thumb|right|80px|ሙክታር ኡልድ ዳዳ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ሞሪታንያ|ስፋት=100}}

[[ሞሪታንያ]] ነጻነቷን [[ኅዳር ፲፱]] ቀን [[1953|፲፱፻፶፫]] ዓ/ም ከ[[ፈረንሳይ]] ተቀዳጀች። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ በ[[1970|፲፱፻፸]] ዓ/ም በተካሄደ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት እስከተገለበጡ ድረስ ሞክታር ኡልድ ዳዳ አገራቸውን በፕሬዚደንትነት አገልግለዋል።

ፕሬዚደንት ኡልድ ዳዳ የአንድ ፓርቲ ሽከታን ብቻ ሕጋዊ አድርገው ተቃራኒ በሌለባቸው ሦሥት ምርጫዎች አሸንፌያለሁ ብለዋል። በ[[1963|፲፱፻፷፫]] ዓ/ም የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት (አ. አ. ድ.) ፕሬዚደንት ሆነው ነበር። [[ጥቅምት ፬]] ቀን [[1996|፲፱፻፺፮]] ዓ/ም አረፉ።

===[[የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ]]===
[[File: David_dacko.jpg|thumb|right|80px|ዴቪድ ዳኮ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=መካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ|ስፋት=100}}

[[የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ]] የመጀመሪያውና ሦሥተኛው ፕሬዚደንት፣ በ[[1922|፲፱፻፳፪]] ዓ/ም የተወለዱት ዴቪድ ዳኮ ናቸው። ከፕሬዚደንትነቱ ሥልጣን ሁለቴም የወረዱት በወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ሲሆን፤ በአገራቸው ሽከታ ለግማሽ ምዕት ዓመት ተሳትፈዋል።

[[የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ]] ነጻነቷን [[ነሐሴ ፯]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም  ስትቀዳጅ፣ ጊዜያዊ ፕሬዚደንት ከሆኑ በኋላ በ[[ፈረንሳይ]] መንግሥት ድጋፍ እስከ [[ታኅሣሥ ፳፬]] ቀን [[1957|፲፱፻፶፯]] ዓ/ም ድረስ በፕሬዚደንትነት ሲመሩ ቆይተው ጄኔራል ጃን ቢዴል ቦካሳ (በኋላ ንጉሠ ነገሥት) ስኬታም ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት አካሂደው ዳኮን ከሥልጣን አወረዷቸው። 

ከአሥራ አምስት ዓመት አምባ ገነናዊ ግዛት በኋላ ንጉሠ ነገሥት ቦካሳ በ[[ፈረንሳይ]] ምርጥ ወታደሮች ኃይል ከሥልጣን ሲወርዱ ዴቪድ ዳኮ ለሁለተኛ ጊዜ የፕሬዚደንትነቱን ሥልጣን ጨበጡ። ሁለተኛው ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት በ[[መስከረም ፲]] ቀን [[1974|፲፱፻፸፬]] ዓ/ም ተካሂዶ ዳኮን ለሁለተኛና መጨረሻ ጊዜ ከሥልጣን አወረዳቸው።

===[[ቡርኪና ፋሶ|አፐር ቮልታ]]=== 
[[File: Maurice_yameogo.jpg|thumb|right|80px|ሞሪስ ያሜዎጎ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቡርኪና ፋሶ|ስፋት=100}}

[[ሐምሌ ፳፱]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ነጻነቷን ከ[[ፈረንሳይ]] የተቀዳጀችው አፐር ቮልታ (አሁን [[ቡርኪና ፋሶ]])  የመጀመሪያ ፕሬዚደንትነትን ሥልጣን የሰጠችው ለሞሪስ ያሜዎጎ ነበር። 

ያሜዎጎ የ[[አይቮሪ ኮስት]]ን ፕሬዚደንት ፌሊሽ ሁፌ ቧኝ የቅርብ ወዳጅ እና በዕድሜያቸው እንደታላቅ ወንድም የሚያይዋቸው፣ መካሪያቸው እንደነበሩ ይነገራል። ያሜዎጎ መጀመሪያ በ[[አይቮሪ ኮስት]] እና በ[[ቡርኪና ፋሶ|አፐር ቮልታ]] መሃል የተዋህዶ መንግሥት ለመመሥረት ጥረው ስከታማ ሳይሆን ቀረ። በኋላ ደግሞ ይሄንን ዓላማ ለማራመድ በ[[ሴኔጋል]]፣ [[ማሊ]]፣ [[ቤኒን|ዳሆሚ]] እና [[ቡርኪና ፋሶ|አፐር ቮልታ]] መሃል በአንድ መንግሥት የሚመራ የኅብረት ውህደትን ለማግኘት ይለፉ ነበር። ዳሩ ግን በፕሬዚደንት ቧኝ እና በ[[ፈረንሳይ]] መንግሥት ተቃዋሚነት ይህን አሳብ ለመተው ተገደዋል።

ያሜዎጎ ከሥልጣን እስከወረዱበት [[ታኅሣሥ ፳፭]] ቀን [[1958|፲፱፻፶፰]] ዓ/ም ድረስ ከቧኝ ጋር የሁለቱን አገር ሕዝቦች በመንታ ዜግነት ማስተዳደር የሚያስችል አሳብ ያራምዱ ነበር። እሳቸው ከሥልጣን ሲወገዱ ይሄም አሳብ አብሮ ወደቅ።

===[[ሲዬራ ሊዮን]]===		
[[File: Milton_margai.jpg|thumb|right|80px|ሚልተን ማርጋይ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ሴራሊዮን|ስፋት=100}}

የ[[ሲዬራ ሊዮን]] የመጀመሪያዋ ጠቅላይ ሚኒስትር “ሰር” (SIR) ሚልተን ማርጋይ አገራቸው የ[[ብሪታንያ]] ቅኝ ግዛት በነበረች ጊዜ የህክምና ዶክቶር በመሆን ከመመረቃቸውም ባሻገር በግዛቱ ላይ በተገዢው ሕዝብ ቁጥጥር ሥር የሆነውን የመጀመሪያ ጋዜጣ ያቋቋሙ ናቸው።

አገሪቷ ነጻነቷን [[ሚያዝያ ፲፱]] ቀን [[1953|፲፱፻፶፫]] ዓ/ም ተቀዳጀች። እስከዚያም ጊዜ በቅኝ አስተዳደር ውስጥ በዋና ሚኒስትርነት ሲያገለግሉ የነበሩት እና አገራቸውንም ወደነጻነት የመሩት ማርጋይ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኑ። በዚህ ሥልጣን ላይ እንዳሉ በ[[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም በሞት ሲለዩ የተቅላይ ሚኒስትርነቱን ሥልጣን ወንድማቸው ወረሱ።

===[[ታንዛኒያ|ታንጋኒካ]]===
[[File: Nyerrere.jpg |thumb|right|80px|ጁልዬስ ኒዬሬሬ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ታንዛኒያ|ስፋት=100}}

<blockquote>
“የምንገነባት አፍሪቃ ሌላው ዓለም አይቷት “ስለሕብረተ ሰብ ያላቸውን ህልም ግብ ያደረሱ ነጻ ሕዝቦችን ማየት ከፈለጋችሁ አፍሪቃ ሂዱ!” የሚሉላት መሆን አለባት። ለመላው የሰው ልጅ ሁሉ የተስፋ አኅጉር ማለት ይቺ ናት።”
</blockquote> መምህር ጁሊዬስ ኒዬሬሬ ([[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም)

ጁሊዬስ ካምባራጌ ኒዬሬሬ የ[[ብሪታንያ]]ን ጭቆና፣ የአገር ውስጥ መከፋፈልን እና የጊዜውን የ”ቀዝቃዛ ጦርነት” ሽከታ ተቋቁመው [[ኅዳር ፴]] ቀን [[1954|፲፱፻፶፬]] ዓ/ም አገራቸውን ታንጋኒካን በሰላም ወደነጻነት የመሩ ሲሆኑ የአገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዚደንት ነበሩ። ከዚህም ሌላ፣ አብላጫነት በሌላቸው ነጮች የሚተዳደሩትን የደቡባዊ አፍሪቃ አገሮችን የነጻነት ትግል በመደገፍ ግንባር ቀደም ነበሩ።   

ኒዬሬሬ በ[[1914|፲፱፻፲፬]] ዓ/ም ተወለዱ። በትምህርት ስጦታ የነበራቸው ምሁር ሲሆኑ በከፍተኛ ትምህርት ከተመረቁ በኋላ በመምህርነት አገልግለዋል። የ[[ስዋሂሊ]] ቋንቋ ለአንድነት ጠቃሚ መሆኑን ለማሳየት የሼክስፒርን “ጁሊዬስ ቄሳር” ወደዚህ የአፍሪቃ ቋንቋ ተርጉመው አሳትመዋል። ኒዬሬሬ፣ ያልተሳካላቸው ትልቅ ህልም የምሥራቅ አፍሪቃን አገሮች በኅብረት መንግሥት ማዋሃድ ቢሆንም ታንጋኒካን እና የዛንዚባርን ደሴት በማዋሃድ አዲሷን [[ታንዛኒያ]]ን በ[[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም ስኬታማ አድርገዋል።

በኚህ ታላቅ መሪ የሥልጣን ዘመናት ጠቅላላው ሕዝባቸውን ከሞላ ጎደል የማንበበ እና መጻፍ ችሎታ ሰጥተውታል። ፕሬዚደንት ኒዬሬሬ በጊዜውም ሆነ እስካሁን በአፍሪቃ ሽከታ ተሰምቶም ተደርጎም የማይታወቅ በፈቃዳቸው በ[[1977|፲፱፻፸፯]] ዓ/ም ሥልጣናቸውን ሲለቁ አገራቸው በዴሞክራሲ የዳበረች ሰላምና አንድነትን ያቀፈች አገር ነበረች። 

መምህር ጁሊዬስ ኒዬሬሬ ባደርባቸው የደም ነቀርሳ (leukaemia) በሽታ በተወለዱ በ፸፰ ዓመታቸው [[ጥቅምት ፬]] ቀን [[1992|፲፱፻፺፪]] ዓ/ም [[ሎንዶን]] ላይ አረፉ። በ[[2001|፳፻፩]] ዓ/ም [[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] ጠቅላላ ስብሰባ “ዓለም አቀፍ የፍትሐዊ ሕብረተ ሰብ ጀግና” ብሎ ሰይሟቸዋል።


===[[ቡሩንዲ]]===
[[File: Burundi-Mwambutsa.jpg|thumb|right|80px|ንጉሥ ምዋምቡትሳ ፬ኛ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ቡሩንዲ|ስፋት=100}}

የ[[ቡሩንዲ]] የቀድሞ ቅኝ ገዥ የነበረችው [[ጀርመን|አለማኛ]] በ[[አንደኛው የዓለም ጦርነት]] ስትሸነፍ በዚያን ጊዜ የጀርመን ምሥራቅ አፍሪቃ (አሁን [[ቡሩንዲ]] እና [[ርዋንዳ]]) የሚባለውን ግዛት [[ጥቅምት ፲]] ቀን [[1917|፲፱፻፲፯]] ዓ/ም  ለ[[ቤልጅግ]] መንግሥት አስረከበች።

[[ቤልጅግ]] ይችን ግዛት በነጻነት [[ሰኔ ፳፬]] ቀን [[1954|፲፱፻፶፬]] ዓ/ም ስታስረክብ በመሪነት የተረከቡት ንጉሥ ግርማዊ ምዋሚ ምዋምቡትሳ ፬ኛ ነበሩ። ንጉሡ ለአራት ዓመታት አገራቸውን ካስተዳደሩ በኋላ   
[[መጋቢት ፲፭]] ቀን [[1958|፲፱፻፶፰]] ዓ/ም ልጃቸውን እንደራሴ አድርገው ሾመው ኑሯቸውን [[ስዊስ]] አገር አደረጉ።  ከሦሥት ወራት በኋላ ግን [[ሐምሌ ፩]] ቀን በጄኔራል ሚኮምቤሮ መሪነት ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ተካሂዶ ንጉሥ ምዋሚ ምዋምቡትሳ ፬ኛ ተገለበጡ።  ንጉሡ እዚያው መኖሪያቸው አገር [[ዠኔቭ]] ከተማ ላይ [[ሚያዝያ ፳፫]] ቀን [[1969|፲፱፻፷፱]] ዓ/ም አረፉ።
 
===[[ኡጋንዳ]]===
[[File:Obote cropped.png|thumb|right|80px|ሚልተን ኦቦቴ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ዩጋንዳ|ስፋት=100}}

[[ታኅሣሥ ፲፱]] ቀን [[1918|፲፱፻፲፰]] ዓ/ም የተወለዱት የ[[ኡጋንዳ]] የመጀመሪያ ጠቅላይ ሚኒስትር እና የመጀመሪያ ፕሬዚደንት አፖሎ [[ሚልተን ኦቦቴ]] ለዚህ ሥልጣን የበቁት ከነጻነት በፊት በ[[ብሪታንያ]] የቅኝ አስተዳደር በተካሄደ ምርጫ ከቡጋንዳ የዘውድ ቡድን ጋር የሽከታ ኅብረት በመፍጠር ነበር።  ይሄ የሽከታ ኅብረት በኡጋንዳ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ብዙኃን ነትን ሲያገኝ ኦቦቴ [[ሚያዝያ ፲፯]] ቀን [[1954|፲፱፻፶፬]] ዓ/ም የመጀመሪያው ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኑ።ወዲያው አገሪቷ [[መስከረም ፳፱]] ቀን [[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም ነጻነቷን ተቀዳጀች።

በ[[1958|፲፱፻፶፰]] ዓ/ም በጠቅላይ ሚንስትር ኦቦቴ እና በቡጋንዳው ንጉሥ ሙቲሳ መሃል የተከሰተውን የሥልጣን ፉክክር ምክንያት በማድረግ ኦቦቴ ሕገ መንግሥቱን ለውጠው በዓመቱ እራሳቸውን ፕሬዚደንት አደረጉ። ሆኖም [[ጥር ፲፯]] ቀን [[1963|፲፱፻፷፫]] ዓ/ም ፕሬዚደንት ኦቦቴ [[ሲንጋፖር]] ላይ ይካሄድ በነበረው የ”ኮመን ዌልዝ” ርዕሰ መንግሥታት ስብሰባ ላይ ሲሳተፉ በጄኔራል [[ኢዲ አሚን]] የተመራ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከሥልጣን አስወገዳቸው።
የ[[ታንዛንያ]] ሠራዊት ኢዲ አሚንን [[ሚያዝያ ፭]] ቀን [[1971|፲፱፻፸፩]] ዓ/ም ከሥልጣን ካወረደ በኋላ ኦቦቴ አገራቸው ተመልሰው [[ታኅሣሥ ፰]] ቀን [[1973|፲፱፻፸፫]] በሰፊው የትጭበረበረ ምርጫ ለሁለተኛ ጊዜ ፕሬዚደንት ሆኑ። ይሄ ምርጫ እና የኦቦቴ አምባ ገነንነት ያስከተለው የጦርነት ትግል ለሁለተኛው የወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ምክንያት ሆኖ [[ሐምሌ ፳]] ቀን [[፲፱፻፸፯]] ዓ/ም ለሁለተኛና ለመጨረሻ ጊዜ ሥልጣናቸውን ለቀው ተሰደዱ። ሚልተን ኦቦቴ ባደረባቸው የኩላሊት በሽታ በ[[ደቡብ አፍሪቃ]] ከተማ [[ጆሃንስበርግ]] ላይ በተወለዱ በ ፹ ዓመታቸው [[መስከረም ፴]] ቀን [[1998|፲፱፻፺፰]] ዓ/ም አረፉ።

===[[ሱዳን]]===
[[File: Ibrahim_aboud.jpg|thumb|right|100px|ኢብራሂም አቡድ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ሱዳን|ስፋት=100}}

[[ሱዳን]] ነጻነቷን ከ[[ብሪታንያ]] የተቀዳጀችው [[ታኅሣሥ ፳፪]]ቀን  [[1948|፲፱፻፵፰]] ዓ/ም ነው።
ማርሻል ፋሪቅ ኢብራሂም አቡድ [[ጥቅምት ፲፮]] ቀን [[1893|፲፰፻፺፫]] ዓ/ም በ[[ቀይ ባሕር]] አጠገብ ሞሐመድ ጋል በተባለች ሥፍራ ተወለዱ። [[ካርቱም]] በሚገኘው የ’ጎርዶን መታሰቢያ ኮሌጅ” እና በ[[ብሪታንያ]] በምሕንድስና የተመረቁት አቡድ፣ በውትድርና ምክትል መቶ ዓለቃ ሆነው በግብጽ ሠራዊት ውስጥ አገልግለዋል።

ወደ ሽከታ ዓለም ከመዛወራቸው በፊት በጦር መሐንዲስነት እና በተለያዩ ወታደራዊ ሥልጣኖች ተመድበው ይሠሩ ነበር። የ[[ሱዳን]]ንም ጠቅላላ ሠራዊት አዛዥ በመሆን የመጀመሪያው ሱዳናዊ ነበሩ። በ[[ሁለተኛው የዓለም ጦርነት]] [[ኢጣልያ]]ን ከ[[አፍሪቃ]] ለማስወገድ በተካሄዱት ጦርነቶች ላይ በ[[ሊቢያ]] እና በ[[ኢትዮጵያ]] ግዛቶች ውስጥ ተሰልፈው በታላቅ ጀብድ እንደተዋጉ ተመዝግቦላቸዋል። <ref>  BY-GONE PEOPLE WHO LEFT A HISTORY OF STRIFE፣ UNIVERSITY OF PENNSYLVANIA - AFRICAN STUDIES CENTER፣ Sudan Newsletter Vol. III No. 3</ref>

በ[[1950|፲፱፻፶]] ዓ/ም የ[[ሱዳን]]ን ርዕሰ ብሔር ሥልጣን የጨበጡት አቡድ፣ የደቡብ ሱዳንን የመገንጠል ዓላማ ወኮሎቹን በማሰር፣ በመግደል ወይም በማሰደድ እና በመላ አገሪቱም ላይ የ[[እስላም]]ን የሻሪያ ሕግ በመጠቀም፣ አገሪቱን ወደ አረባዊው ዓለም በመምራትና የውጭ የ[[ክርስትና]] ኃይማኖት ሰባኪዎችን በማባረር እንዲሁም በደቡብ ሱዳን የነበሩትን አብያተ ክርስቲያናት በመዝጋት የሕዝባቸውን ሰብዓዊ መብት የጨቆኑ መሪ ነበሩ። 
አቡድ በ[[1964|፲፱፻፷፬]] ዓ/ም በፈቃዳቸው ሥልጣናቸውን ለቀው ለብዙ ዓመታት በስደተኝነት [[ብሪታንያ]] ኖረዋል። በመጨረሻ ዘመናቸው ወደአገራቸው ተመልሰው [[ጳጉሜ ፫]] ቀን [[1975|፲፱፻፸፭]] ዓ/ም፣ በተወለዱ በ፹፪ ዓመታቸው [[ካርቱም]] ላይ አረፉ።


===[[ኒጄር]]===
 [[File: Hamani_diori.jpg|thumb|right|80px|ሀማኒ ዲዮሪ ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኒጄር|ስፋት=100}}
የ[[ኒጄር]] የውጭ ጉዳይ ሚንስትር እና ፕሬዚደንት ሀማኒ ዲዮሪ ሱዱሬ በሚባል የምዕራብ ኒዤር ክፍል  በ[[1908]] ዓ/ም ተወለዱ። 

በትምህርት ከተመረቁ በኋላ በ[ናያሚ]]፣ ማራዲ እና [[ፓሪስ]] ውስጥ በአስተማሪነትም በትምህርት ቤት አስተዳዳሪነትም  አገልግለዋል። ከዚህም ሌላ የኒዤር ተራማጅ ቡድን ከመሠረቱት አንዱ ናቸው። 

በ[[1950|፲፱፻፶]] ዓ/ም ቅኝ ገዢዋ [[ፈረንሳይ]] ኒዤር እራሷን እንድታስተዳድር ተፈቀደ። ዲዮሪ ፕሬዚደንት ሆነው  ነጻነት [ሐምሌ ፳፯]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ሲታወጅ የአዲሷ ሪፑብሊክ ፕሬዚደንት ሆኑ።
ሀማኒ ዲዮሪ እና መንግሥታቸው በአኅጉሩ በአስታራቂነት ቢመሰገኑም እንኳ በአገር ውስጥ ግን በሙሰኝነት ይወነጀላሉ። በመጨረሻው በሌፍተናንት ኮሎኔል ሴይኒ ኩንቼ የተመራ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት [[ሚያዝያ ፯]] ቀን [[1966|፲፱፻፷፮]] ዓ/ም ዲዮሪን ከሥልጣን አውርዶ ለስደስት ዓመታት በእስር ተቆጣጠራቸው። ሲፈቱም በቁም እስር እስከ [[1979|፲፱፻፸፱]] ዓ/ም ቆይተው ኑሯቸውን በስደት [[ሞሮኮ]] ላይ መሥርተው ሲኖሩ [[ሚያዝያ ፲፭]] ቀን [[1981|፲፱፻፹፩]] ዓ/ም በተወለዱ በ ፸፪ ዓመታቸው እዚያው [[ሞሮኮ]] ውስጥ አረፉ።



===[[ኮንጎ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ|ኮንጎ ሊዮፖልድቪል]]===
[[ስዕል:Kasa_vubu.jpg|thumb|right|80px|ዮሴፍ ካዛቩቡ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኮንጎ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ|ስፋት=100}}

የ[[ኮንጎ ደሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ]] መጀመሪያ ፕሬዚደንት ዮሰፍ ካዛቩቡ ነበሩ። በወጣትነት ዘመናቸው በአስተማሪነት እና በሒሳብ ተቆጣጣሪነት ሠርተዋል። በ[[1938|፲፱፻፴፰]] ዓ/ም የሙግት ማኅበር አባል ሲሆኑ የሽከታ ሕይወታቸው ተጀምሮ ቀስ በቀስ ዝናቸው እየታወቀ እስከ ነጻነት ዘመን ቆዩ። በሽከታ ዓለም ካዛቩቡን ስኬታማ ያደረጓቸው በተፈጥሮ ጠባያቸው አሰላሳይነታቸውና በጥፋት ጊዜ ሌሎችን የማጋፈጥ ችሎታቸው ናቸው።
በ [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም መግቢያ ወራት በቀድሞዋ ኮንጎ ሊዮፖልድቪል (አሁን [[ኮንጎ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ]]) በተከሰተው የሕዝብ ሽብር እና ሁከት መነሻነት፣ የቅኝ ገዥዎቿ የ[[ቤልጂግ]] ባለ ሥልጣናት አገሪቱን በስድስት ወራት እንደሚለቁና ነጻነቷን እንደሚሰጧት [[ጥር ፲፰]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም አስታወቁ። በዚህ መሠረት አገሪቷ [[ሰኔ ፳፫]] ቀን [[1952|፲፱፻፶፪]] ዓ/ም ስሟን ወደ[[ኮንጎ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ]] ለውጣ ነጻ ወጣች።

ወዲያው የሕዝብ ምርጫ ተካሂዶ በጠቅላይ ሚንስትርነት ብሔራዊው ፓትሪስ ሉሙምባን ሲመረጡ በፕሬዚደንትነት ደግሞ የምዕራባውያን ደጋፊ የነበሩት ዮሴፍ ካዛቩቡ ተመረጡ። ይሄ በሆነ ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ የሕዝብ ሽብር ሲነሳ በተፈጥሮ ሀብት ባለጸጋ የሆነችው የካታንጋ ግዛት በሞይስ ቾምቤ መሪነት ከሪፑብሊኩ ተገነጠለች። የአገሪቱን ጸጥታ ለማስከበርና በሁለቱ ወገኖች (ሉሙምባ እና ካዛቩቡ) የተከሰተውን ጦርነት ለማብረድ [[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] ሀያ ሺ ወታደሮች ላከ። በ[[ታኅሣሥ]] ወር [[አሜሪካ]] ካዛቩቡን በመደገፍ የላኩት መሣሪያና የ “ሲ አይ ኤ” (CIA) ሰላዮች ከካዛቩቡ ጋር በመረዳዳት ሉሙምባን ገድለው የካዛቩቡን ሥልጣን አጠናከሩ።

ካዛቩቡ [[ኅዳር ፲፮]] ቀን [[1958|፲፱፻፶፰]] ዓ/ም፣  እስከዚያ ድረስ ታማኝ በነበረው መኮንን፣ ኮሎነል ሞቡቱ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከሥልጣን ተወገዱ። በፕሬዚደንትነት ዘመናቸው ለአገራቸውና ሕዝባቸው እድገትና ለውጥ እምብዛም አመጡ የሚባልላቸው ነገር ባይኖርም በዚያ በነጻነት ማግስት በተከሰተው ጭፍጨፋ እና ሁከት ጊዜ በአሰላሳይነታቸው እራሳቸውን የአንድነት አርማ አስደርገው ማሳያታቸው ይጠቀሳል። ዮሴፍ ካዛቩቡ [[መጋቢት ፲፭]] ቀን [[1961|፲፱፻፷፩]] ዓ/ም አረፉ።

===[[ማላዊ]]===
[[ስዕል:Kamuzu_banda.jpg|thumb|right|80px|ዶክቶር ካሙዙ ባንዳ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ማላዊ|ስፋት=100}}

ሄስቲንግስ ካሙዙ ባንዳ [[ግንቦት ፯]] ቀን [[1890|፲፰፻፺]] ዓ/ም ተወለዱ። ባንዳ አገራቸውን [[ማላዊ]]ን ለሰላሳ ዓመታት ያስተዳደሩ ሲሆን በትምህርታቸው ጤና ጥበቃ አጥንተው በ[[ዩናይትድ ኪንግደም|እንግሊዝ]] አገር ውስጥ በሕክምና ዶክቶርነት በ[[ሊቨርፑል፣ እንግሊዝ|ሊቨርፑል]]፣ ኒውካስትል እና ሃርልስደን ሲያገለግሉ በታካሚዎቻቸው ዘንድ በጣም ተወዳጅ እንደነበሩ ይዘገባል።

ባንዳ ለ፵፫ ዓመታት በስደት ከኖሩ በኋላ ያኔ በቅኝ ግዛትነት ሥር ወደነበረችው አገራቸው ኒያሳላንድ (አሁን [[ማላዊ]]) ሲመለሱ የአገራቸውን ቋንቋ ረስተው፣ ሁኔታቸው ሁሉ ከ[[አውሮፓ]]ውያን የበለጡ አውሮፓዊ ነበሩ። ይሄም ሁኔታ ለሽከታ ዓላማቸው እንቅፋት ሳይሆንባቸው አልቀረም። አማካሪም ሲያስፈልጋቸው የበለጠውን ዕምነት የጫኑባቸው የለመዷቸው የብሪታንያ ዜጎችን ነበር። ሆኖም በምሁርነታቸው እና የእንግሊዞች ተደጋፊ በመሆናቸው መጀመሪያ የኒያሳላንድ ጠቅላይ ሚንስትር ሆነው ተሾሙ።

ኒያሳላንድ በአዲስ ስሟ [[ማላዊ]] ተብላ [[ሰኔ ፳፱]] ቀን [[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም ነጻነቷን ከተቀዳጀች በኋላ በተካሄደው የሕዝብ ምርጫ በትልቅ ድምጽ ብዛት ለፕሬዚደንትነት ሲመረጡ የአምባ ገነንነት ባህሪያቸው ይፋ እየሆነ መጣ። በሁሉም የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች “እንግዋዚ” (''Ngwazi'') ወይም “ድል አድራጊ” እየተባሉ እንዲጠሩ አዘዙ። ከጥቂት ዓመታትም በኋላ “የዘላለም ፕሬዚደንት” ነኝ አሉ። 

ለ፴ ዓመታት በፈላጭ ቆራጭነት ማላዊን ከገዙ በኋላ በምዕራባውያን ለጋሽ አገሮች ተጽዕኖ [[ማላዊ]] የአንድ ፓርቲ አገር ወይስ የብዙኀን ፓርቲዎች ትሁን የሚል “ውሳኔ ሕዝብ” አካሂደው በተገኘው ውጤት መሠረት በ[[ግንቦት]] ወር [[1986|፲፱፻፹፮]] ዓ/ም የፕሬዚደንት ምርጫ ተደርጎ ባንዳ በመሸነፋቸው ሥልጣን ለቀቁ።
ካሙዙ ሄስቲንግስ ባንዳ በተወለዱ በ፻ ዓመታቸው በ[[ደቡብ አፍሪቃ]] ከተማ [[ጆሃንስበርግ]] ላይ [[ኅዳር ፲፮]] ቀን [[፲፱፻፺]] ዓ/ም አረፉ።

=የ አ. አ. ድ. ዓላማዎች=
የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት (አ. አ. ድ.) ሲመሠረት ሁለት ዐቢይ ዓላማዎችን ተመርኩዞ ነበር። እነኚህም፦

*ለአኅጉሩ የሽከታና የዱኛኪን እርምጃዎች ወሳኝ ጉዳይ የነበረው ጉዳይ ድርጅቱ የአኅጉሩን አንድነትና ትብብር ለማራመድና  የጋራ ልሣን እንዲሆን።


*ሁለተኛው ዓላማ ደግሞ በዚያን ጊዜ ከቅኝነት ቀንበር ያልወጡ ብዙ የአፍሪቃ አገሮች ስለነበሩ የእነሱን ነጻነት ዐቢይ ዓላማ አድርጎ መታገል ሲሆን፤ ማኅበረተኞቹ እንደቀድሞው በውጭ ኃያላን ቁጥጥር ሥር እንዳይሆኑ  በዓለም ዓቀፍ የሽከታ ጉዳዮች አባላቱ ገለልተኞች እንዲሆኑ ነው።

ከነኚህ ዐቢይ ዓላማዎች ሌላ፣ ማኅበሩ 
* ሁሉም አፍሪቃውያን ሰብዓዊ መብታቸው የተከበር እንዲሆን
* የሁሉም አፍሪቃውያን የኑሮ ደረጃ የተሻሻለ እንዲሆን
* የእርስ በእርስ ግጭቶችንና አለመግባባት በኃይል ሳይሆን በሰላማዊና ሚዛናዊ ሽምግልና መፍታት

የተስማማባቸውና የያዛቸው ዓላማዎች ነበሩ።

ሆኖም በርስ በርስ ውስጣዊ ጉዳዮች ላይ ጣልቃ ገብነትነት የማይፈልግ ማኅበርም በመሆኑ እና በሽምግልና የማይፈቱ ቅራኔዎች በተፈጠሩም ጊዜ ሰላምን የሚያስክብርበት መሣሪያ የሌለው ጥርስ የለሽ መንጋጋ ብቻ የነበር ድርጅት በመሆኑ የአኅጉሩ ሕዝቦች የጓጉበትን የሰብዓዊ መብት መከበርም ሆነ እንደ[[ናይጄሪያ]] እና [[አንጎላ]] ላይ የተካሄዱትንም ብሔራዊ እልቂቶች ለመግታት ያልቻለ ድርጅት ነበር። ስለዚህም በአብዛኛ አፍሪቃውያኖች እና በሰፊውም ዓለም አስተያየት ይሄ ድርጅት ውጤተ ቢስ የወሬ ማኅበር  በመባል በይፋ ይተች ነበር።

=የድርጅቱ ዋና ጸሐፊዎች=

የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት በ[[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም ተመሥርቶ  [[የአፍሪቃ ሕብረት]] [[ሐምሌ ፪]] ቀን [[1994|፲፱፻፺፬]] ዓ/ም እስከተካው ድረስ በየጊዜው ከአባል አገራት የተመረጡ ዘጠኝ ቋሚ ዋና ጸሐፊዎች አገልግለውታል። በድርጅቱ መመሪያ ውል (OAU Charter) መሠረት ዋና ጸሐፊው ለአራት ዓመታት እንዲያገለግል ይመረጣል።

===የመጀመሪያው ዋና ጸሐፊ===
[[ስዕል:Flag_of_Ethiopia_(1897-1936;_1941-1974).svg|thumb|left|80px]]
[[ስዕል:Kifle Wedajo.jpg|thumb|right|80px|አቶ ክፍሌ ወዳጆ]]
ድርጅቱ [[አዲስ አበባ]] ላይ በተመሠረተ ጊዜ ለስብሰባው ጸሐፊ ሆነው ያገለገሉት በጊዜው [[የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት]] የ[[ኢትዮጵያ]] ልዑካን መሪ የነበሩት ዶክቶር ተስፋዬ ገብረ እዝጊ ነበሩ። 
በዚያው ስብሰባ ላይ ቋሚ ዋና ጸሐፊ እስኪገኝ ድረስ ተመርጠው ከ [[ግንቦት ፲፯]] ቀን [[1955|፲፱፻፶፭]] ዓ/ም እስከ [[ሐምሌ ፲፬]] ቀን [[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም ድረስ 
ያገለገሉት ኢትዮጵያዊው አቶ [[ክፍሌ ወዳጆ]] ነበሩ።

===ሁለተኛው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ጊኒ|ስፋት=80}}
[[ስዕል:Dialo_telli.jpg|thumb|right|80px|ዲያሎ ቴሊ]]

ከድርጅቱ ምሥረታ በኋላ ዋና ጽሕፈት ቤቱ የሚቋቋምበትን ከተማ ለመምረጥ ያስከተለውን እሽቅድምድም እና ፉክክር  ለማክሸፍና [[አዲስ አበባ]]ን ለማስመረጥ የ[[ኢትዮጵያ]] የውጭ ጉዳይ ሚንስትር የነበሩት አቶ [[ከተማ ይፍሩ]] ከ[[ጊኒ]]ው መሪ [[ሴኩ ቱሬ]] ጋር ባደረጉት ውል መሠረት፤ [[ጊኒ]] የ[[አዲስ አበባ]]ን መመረጥ ልትደግፍ፣ [[ኢትዮጵያ]] ደግሞ ለድርጅቱ ዋና ጸሐፊነት የ[[ጊኒ]]ውን ተወላጅ ቡባካር ዲያሎ ቴሊን ለማሳጨት እና ለማስመረጥ እንደተስማሙ የአቶ ከተማ ልጅ  መኮንን ከተማ The Creation of the OAU በሚል ርዕስ  ላይ አስፍረውታል።<ref>  መኮንን ከተማ ፣ The Creation of the OAU   ገጽ 6 </ref>
 
ቴሊ ከ [[ሐምሌ ፲፬]] ቀን [[1956|፲፱፻፶፮]] ዓ/ም ጀምሮ እስከ [[ሰኔ ፰]] ቀን [[1964|፲፱፻፷፬]] ዓ/ም   ድረስ ሁለት ጊዜ ተመርጠው በድርጅቱ ዋና ጸሀፊነት አገልግለዋል።  ዲያሎ ቴሊ  በሴኩ ቱሬ ትዕዛዝ ታስረው [[የካቲት ፳፪]] ቀን [[1969|፲፱፻፷፱]] ዓ/ም በረሀብ ሞተዋል። 


===ሦሥተኛው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ካሜሩን|ስፋት=80}}
[[ስዕል:Nzo_ekangaki.jpg|thumb|right|80px|እንዞ ኤካንጋኪ]]

[[ሰኔ ፰]] ቀን [[1964|፲፱፻፷፬]] ዓ/ም  ሥራቸውን የጀመሩት ሦሥተኛው ጸሐፊ የ[[ካሜሩን]] ተወላጁ እንዞ ኤካንጋኪ ነበሩ። በ[[ጀርመን|አለማኛ]] የተማሩት ኤካንጋኪ ከአገራቸው ነጻነት በኋላ በውጭ ጉዳይ ምክትል ሚኒስትርነትና የሥራ ሚኒስትር ሆነው ካለገሉ በኋላ የአፍሪቃ አንድነት ድርጅት ዋና ጸሐፊ ሆነው ተመረጡ።

የተመረጡበትን የሥልጣን ጊዜ ሳይጨርሱ በሁለት ዓመቱ ድርጅቱ በአኅጉሩ ውስጥ የተፈጥሮ ነዳጅ ምርምር እንዲያካሂድ ከመረጠው የ”ሎንሮ” (Lonrho Group) ድርጅት ሙስና ተቀብለዋል ተብለው ሲታሙ [[ሰኔ ፱]] ቀን [[1966|፲፱፻፷፮]] ዓ/ም ሥልጣናቸውን በፈቃዳቸው ለቀቁ። <ref>  Walter Wilson Nana፣ Nzo Ekangaki Buried፣ Tuesday, 28 June 2005</ref>


===አራተኛው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ካሜሩን|ስፋት=80}}
[[ስዕል:William Eteki Mboumoua small.jpg|thumb|right|80px|ዊሊያም እቴኪ]]

የካሜሩኑ ዜጋ እንዞ ኤካንጋኪ ሥልጣናቸውን ሲለቁ የ[[ካሜሩን]] ፕሬዚደንት አህማዱ አሂጆ የአገራቸውን
ሰው ዊሊያም ኦሬሊዬን እቴኪ እምቡሙዋን በተተኪነት አጭተው አቀረቡ። በ[[ሶማሊያ]] ዋና ከተማ [[ሞቃዲሹ]] ላይ በተካሄደው የመሪዎች ስብሰባ ላይ የቀረቡት የሶማሌ እና የ[[ዛምቢያ]] እጩዎች የሚያስፈልገውን ከሦሥት ሁለት እጅ የድምጽ ድጋፍ ባለማግኘታቸው ስብሰባው በሦሥተኛ አማራጭነት እቴኪን በሙሉ ድምጽ መረጠ። 

ዊሊያም እቴኪ እስከ [[ሐምሌ ፲፬]] ቀን [[1970|፲፱፻፸]] ዓ/ም አገልግለዋል።


===አምስተኛው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ቶጎ|ስፋት=80}}
[[ስዕል:Edem kodjo.jpg|thumb|right|80px|ኤደም ኮጆ]]

ከ[[ሐምሌ ፲፬]] ቀን [[1970|፲፱፻፸]] ዓ/ም እስከ [[ሰኔ ፭]] ቀን [[1975|፲፱፻፸፭]] ዓ/ም ድረስ ያገለገሉት አምስተኛው ዋና ጸሐፊ በ[[ሱዳን]] ዋና ከተማ [[ካርቱም]] ላይ በተካሄደው የመሪዎች ስብሰባ ላይ የተመረጡት የ[[ቶጎ]]ው ተወላጅ፣ ኤድዋርድ ኮጆ (ኤደም ኮጆ) ናቸው።

በኮጆ የሥልጣን ዘመን  በ[[ሞሮኮ]] አስተዳደር ሥር ያለችው የ[[ሰሐራዊ የአረብ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ]] ጉዳይ እና እሷንም በተመለከተ የሳቸው አቋም የድርጅቱን አባላት አቃቅሮ ነበር። ኮጆ [[የካቲት ፳፩]] ቀን [[1974|፲፱፻፸፬]] ዓ/ም በተካሄደ ስብሰባ ላይ የዚችን ግዛት ልዑካን እንደ አባል መቀመጫ እንዲይዙ ማድረጋቸውን በመቃወም [[ሞሮኮ]] እና እሷን የሚደግፉ አገራት የድርጅቱ ስብሰባዎች ላይ ላለመሳተፍ ወስነው ነበር። በዚህ ጉዳይ የተነሳ የ[[ሴኔጋል]] ፕሬዚደንት አብዱ ዲዩፍ ኮጆን “ነገር አማሳይ/በጥባጭ” ብለዋቸዋል።  



===ስድስተኛው ዋና ጸሐፊ===
[[ስዕል:Peter onu.jpg|thumb|right|80px|ፒተር ኦኑ]]			
{{ባንዲራ|ሀገር=ናይጄሪያ|ስፋት=80}}

[[ሰኔ ፭]] ቀን [[1975|፲፱፻፸፭]] ዓ/ም የዋና ጸሐፊነቱን ሥልጣን በስድስተኛነት ተራ የተረከቡት [[ናይጄሪያ]]ዊው ዶክቶር ፒተር ኦኑ ናቸው። ዶክቶር ኦኑ ለሁለት ዓመታት ብቻ አገልግለው [[ሐምሌ ፲፫]] ቀን [[1977|፲፱፻፸፯]] ዓ/ም ለቀቁ።


===ሰባተኛው ዋና ጸሐፊ===
[[ስዕል:Ide oumarou.jpg|thumb|right|80px|ኢዴ ኡማሩ]]
{{ባንዲራ|ሀገር=ኒጄር|ስፋት=80}}

ከዶክቶር ኦኑ በተከታይነት ሰባተኛ ዋና ጸሐፊ ሆነው [[ሐምሌ ፲፫]] ቀን [[1977|፲፱፻፸፯]] ዓ/ም የተሾሙት የ[[ኒጄር]] ተወላጁ ኢዴ ኡማሩ ናቸው።

በ[[ዳካር]] እና በ[[ፓሪስ]] ከፍተኛ ትምህርታቸውን ያጠናቀቁት ኡማሩ፣ በአገራቸው በጋዜጠኝነት፣ አምባሳዶርነት እና የውጭ ጉዳይ ሚንስትርነት የሠሩ ሲሆን በ[[1968|፲፱፻፷፰]] ዓ/ም አገራቸው ላይ ከተካሄደውመፈንቅለ መንግሥት በኋላ ለወታደራዊ ርዕሰ መንግሥቱ ሴይኒ ኩንቼ የቅርብ አማካሪ ሆነውም ሠርተዋል።

ኡማሩ የመጀመሪያውን የጸሐፊነት አራት ዓመታት [[መስከረም ፱]] ቀን [[1982|፲፱፻፹፪]] ዓ/ም ሲያጠናቅቁ ለሁለተኛ ጊዜ እንዲያገለግሉ ታጭተው ነበር። ዳር ግን በውድድሩ የ[[ታንዛንያ]]ው ሳሊም አህመድ ሳሊም አሸንፈው ሥልጣኑን ተቀበሉ።   

===ስምንተኛው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ታንዛኒያ|ስፋት=80}}
[[ስዕል:Salim_ahmed_salim.jpg|thumb|right|80px|ሳሊም አህመድ ሳሊም ]]

ስምንተኛው ተረኛ ዋና ጸሐፊ [[ዛንዚባር]] ደሠት ላይ የተወለዱት የ[[ታንዛንያ]]ው ዜጋ ሳሊም አህመድ ሳሊም ሲሆኑ፣ ሥልጣኑን ከ ኤዲ ኡማሩ [[መስከረም ፱]] ቀን [[1982|፲፱፻፹፪]] ዓ/ም ተቀበሉ።

[[ጥር ፲፭]] ቀን [[1934|፲፱፻፴፬]] ዓ/ም የተወለዱት ሳሊም አገራቸውን በዲፕሎማትነት ለብዙ ዘመናት ያገለገሉ ሲሆን በውጭ ጉዳይ ሚኒስትርነት፤ በመከላከያ ሚንስትርነት፤ በምክትል እና ጠቅላይ ሚንስትርነትም አገልግለዋል። ሳሊም የጋዜጣ ዋና አዘጋጅና የዛንዚባር ጋዜጠኞች ማኅበር ዋና ጸሐፊም ነበሩ።

ሳሊም አህመድ ሳሊም እስከ [[መስከረም ፯]] ቀን [[1994|፲፱፻፺፬]] ዓ/ም ድረስ ካገለገሉ በኋላ ሥልጣናቸውን አስረክበዋል።

===ዘጠነኛውና የመጨረሻው ዋና ጸሐፊ===
{{ባንዲራ|ሀገር=ኮት ዲቯር|ስፋት=80}}
[[File:Essy.jpg|thumb|right|80px|አማራ ኤሲ]]

[[ሐምሌ ፪]] ቀን [[1993|፲፱፻፺፫]] ዓ/ም በ[[ዛምቢያ]] ዋና ከተማ [[ሉሳካ]] ላይ የተካሄደው የድርጅቱ ስብሰባ የአፍሪቃ አንድነት ድርጅትን በአንድ ዓመት ውስጥ በ[[አፍሪቃ ኅብረት]] ለመተካት የተስማማበትን ዓላማ ግብ የሚያደርስ ዋና ጸሐፊ  ሲመርጥ ዘጠነኛውና የመጨረሻው ዋና ጸሐፊ ሆነው የተመረጡት የ[[ኮት ዲቯር]] ተወላጁ አማራ ኤሲ ናቸው።

አማራ ኤሲ ሥልጣኑን [[መስከረም ፯]] ቀን [[1994|፲፱፻፺፬]] ዓ/ም ተረክበው፣ [[የአፍሪቃ ኅብረት]] እስከተመሠረተበት [[ሐምሌ ፪]] ቀን [[1994|፲፱፻፺፬]] ዓ/ም ድረስ ካገለገሉ በኋላ ለአዲሱ [[የአፍሪቃ ኅብረት]] ኮሚሲዮንም ጊዜያዊ ሊቀ መንበር ሆነው ተሹመው ነበር።

=ማነጻጸሪያ=

<references/>

=ዋቢ ምንጮች=

*(እንግሊዝኛ) Official Website of the Sierra Leon Peoples Party 
http://www.slpp.ws/browse.asp?page=438 {{Wayback|url=http://www.slpp.ws/browse.asp?page=438 |date=20090104142331 }}

*(እንግሊዝኛ) The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition | 2008 |
http://www.encyclopedia.com/topic/Sir_Milton_Margai.aspx

*(እንግሊዝኛ) The Nyerere Educational Resource Center 
http://www.nyererecenter.org/cms/julius-k-nyerere {{Wayback|url=http://www.nyererecenter.org/cms/julius-k-nyerere |date=20110721205639 }}

*(እንግሊዝኛ) Obituaries፡ Julius Nyerere  The Guardian, Friday 15 October 1999
http://www.guardian.co.uk/news/1999/oct/15/guardianobituaries

*(እንግሊዝኛ) Imperial Ethiopian Government, "The African Summit Conference." (April 1963), “Biographies of the Founding Fathers” 

*(እንግሊዝኛ) Richard Dowden፣ Independent Print Limited ፣ Obituary: Dr Hastings Banda፣ Thursday, 27 November 1997

*(እንግሊዝኛ) Britannica Concise Encyclopedia: Joseph Kasavubu
http://www.answers.com/topic/joseph-kasa-vubu

*(እንግሊዝኛ) መኮንን ከተማ ፣ The Creation of the OAU  http://www.oau-creation.com {{Wayback|url=http://www.oau-creation.com/ |date=20210126074736 }}
	
*(እንግሊዝኛ) Walter Wilson Nana፣ Nzo Ekangaki Buried፣ Tuesday, 28 June 2005 http://www.postnewsline.com/2005/06/strongnzo_ekang_1.html

[[መደብ:ፖለቲካ]]
[[መደብ:የአፍሪካ ኅብረት]]
[[መደብ:አፍሪቃ]]
[[መደብ:ድርጅቶች]]