ፍቅር እስከ መቃብር
ግጭት።
በዛብህ ከዋና ገፀ ባህሪ አንዷ እና የውድነሽ ቤታሙ እና የቦጋለ መብራቱ ብቸኛ ልጅ ነች። ታሪኩ በዛብህ በህፃንነት እና በልጅነት ያጋጠማትን ህመም ይገልጻል። አባቱ ቦጋለ ወጣት እያለ ወላጆቹን አጥቶ ዉድነሽ የምትባል ሀብታም ሴት እስኪያገኝ ድረስ ሶስት ባሎቿ በአሳዛኝ ሁኔታ ሞቱ። ቄስ ታምሩ አንድ ላይ ለማሰባሰብ ሲታገሉ ነበር ስለዚህም ፍቅር እስከ መቃብር ተባለ።
ከሁለት አመት በኋላ ከተጋቡ በኋላ በዛብህ የሚባል ወንድ ልጅ በተከታታይ በሽታ ይያዛሉ። በሦስት ወር ውስጥ በዛብህ አንከሊስ በሚባል በሽታ ታመመች; በ 6 ዓመቱ ኩዋት ተብሎ በሚጠራው የመተንፈሻ አካላት ህመም እና በዓመቱ መጨረሻ ላይ ኩፍኝ ይሠቃያል. የዚህ በሽታ ጥምረት እሱን ሊገድለው ተቃርቧል።
ቁርጭምጭሚት በሚኖርበት ጊዜ ምልክቶቹ በከባድ ትኩሳት እና የትንፋሽ እጥረት ጀመሩ። ግራ የገባው አባቱ በህይወት እንዳለ ሲያጣራ እናቱ ልጇን ከመሞት ለማዳን ጮክ ብላ ትጸልያለች። በዛብህ በድንጋጤ ከመነቃቷ በፊት እያዛጋና እየሳቀች በጥልቅ ተኛች።የቁርጭምጭሚቱ ምልክቶች ከፌብሪል መናድ ጋር ይጣጣማሉ - ሥር የሰደደ ትኩሳት ከመደንገጥ ጋር። ህጻኑ በአንደኛው የአካል ክፍል ውስጥ መወዛወዝ ወይም ግትርነት ያጋጥመዋል. ለወላጆቹ የሚያስፈራ ቢሆንም, ሁኔታው ምንም ጉዳት የለውም. አለማየሁ የቁርጭምጭሚቱ መንስኤ ሊሞት በተቃረበበት ልምድ እንደሆነ ይጠቅሳል።
መጽሐፉ የሚያጠነጥነው በቆንጆዋ ሰብል፣ የመሸሻ ልጅ፣ ባላባት መካከል ስላለው ፍቅር ነው። ማንም ሰው ለእሷ እንደከበረ ስለማይቆጠር ሳታገባ ትቀራለች፣ ነገር ግን ሞግዚት ሲመጣ ይዋደዳሉ። በሃይኔማን የተሾሙት ሳህለ ሥላሴ ብርሃነ ማርያም በመፅሃፉ ላይ ሊተረጎም ከሚችለው በፊት ሪፖርት እንዲጽፉ ተልእኮ ጽፈዋል።
በዚህ የፍቅር ጭብጥ ላይ በጥበብ የተቀረፀው ሌላ፣ በጣም አሳሳቢ ታሪክ ነው - የባህላዊው መሸሻ እና የገበሬ ተከራዮች ግንኙነት፣ በገበሬዎች አመጽ የሚያበቃው ዝምድና እና የተማረከው መሸሻ ውርደት ነው። የገበሬው አመጽ መሪ መሸሻን አይገድለውም። ለማን ሁሉ እሱን መሳቂያ ማድረግ ይመርጣል በሕይወት ተይዞ ወደ ጠቅላይ ፍርድ ቤት በመውሰድ እወቁት...
Feker Eske Mekaber (ፍቅር እስከ ሞት) እስካሁን የተፃፈው ረጅሙ የአማርኛ ልቦለድ ብቻ ሳይሆን (ወደ 106,000 ቃላት) ብቻ ሳይሆን በብዙ መልኩ ምርጥ ነው። ቋንቋው ግልጽ እና ውብ ቢሆንም አንዳንዴ የቤተ ክህነት ቃላት እዚህ መበተኑ የማይቀር እና ለነዚያ አንባቢዎች (እኔንም ጨምሮ) የግዕዝ ቋንቋ የሆነውን የጥንታዊውን የኢትዮጵያ ቋንቋ ለመረዳት የሚያስቸግር ቢሆንም ለመረዳት አስቸጋሪ ነው። ያለበለዚያ ቃላቱ ቁልጭ ያሉ እና የጸሐፊውን ምናባዊ ግንዛቤ የሚገልጡ ናቸው...
ከጦርነቱ በኋላ ላለው የኢትዮጵያ ትውልድ ፍቅር እስከ መቃብር ማህበራዊ ታሪክ ነው; በዘመናዊነት ጫና ውስጥ እየጮኸ ያለ ማኅበራዊ ታሪክ ግን ሙሉ በሙሉ ሞቶ የተቀበረ አይደለም።
የመጽሐፉ ትክክለኛ ትርጉም ወደ እንግሊዝኛና ወደ አንዳንድ ቋንቋዎች ከተተረጎመ ጭብጡ ከኢንዱስትሪ በፊት ለነበሩት የአውሮፓና ሩሲያ ማኅበራዊ መቼት ከአሁኑ አፍሪካ ይልቅ ይበልጥ የቀረበ መሆኑን ያሳያል። በሌሎች ከተዘጋጁት ጭብጦች ጋር ምንም ተመሳሳይነት የለውም የዛሬው [አፍሪካውያን] ጸሃፊዎች።
የታሪኩ ማጠቃለያ
በዛብህ ጎጃም ማንኩሳ ውስጥ ከእናቱ ከውድነሽ በጣሙና ከአባቱን ከቦጋለ መብራት ይወለዳል። በሽታ ይበዛበትና በዛብህ ይባላል። በደመቀ የኢትዮጵያ ሥነ ጽሑፍ ውስጥ፣ የብሔረሰቡን የበለጸጉ የባህል ቅርሶች ይዘት በመያዝ የተወሰኑ ማዕረጎች ይወጣሉ። "ፍቅር እስከ መቃብር" ከእንደዚህ አይነት እንቆቅልሽ ርዕስ አንዱ ሲሆን አንባቢዎችን ጊዜና ቦታን የሚሻገር ትረካ ነው።
ደራሲው፣ በኢትዮጵያ ባህል ውስጥ ስር የሰደደ ታሪክ ሰሪ፣ ከጥልቅ ታሪካዊ እና ባህላዊ ተፅእኖዎች የተወሰደ ተረት ሰፍሯል። ትረካው የተከፈተው በትውፊት የበለፀገውን ህብረተሰብ ዳራ ላይ በማነፃፀር የጸሐፊውን መነሳሳት፣ መነሳሳት እና የኢትዮጵያን ህይወት መፈተሽ ፍንጭ ይሰጣል።
ህትመቱ "ፍቅር እስከ መቃብር" በሥነ ጽሑፍ ዘርፉ ውስጥ በመደበኛነት መግባቱን የሚያመለክት ሲሆን ይህም በሥነ ጽሑፍ ማኅበረሰብ ውስጥ ንግግሮችን እና ነጸብራቆችን ያቀጣጠለ ነበር። መጽሐፉ በመደርደሪያዎች እና በኤሌክትሮኒክስ አንባቢዎች ላይ ቦታውን ያገኘ ሲሆን በአንባቢዎች እና ተቺዎች መካከል ያለው አቀባበል በኢትዮጵያ ስነ-ጽሁፍ ላይ ያለውን ተፅእኖ የሚያሳይ ሆነ።
ትረካው ሲገለጥ፣ አጭር ግን ገላጭ የሆነ ሴራ ማጠቃለያ አንባቢዎችን ወደ ልብ ውስጥ ያሳያል።"ፍቅር እስከ መቃብር" ጭብጦች እና ገፀ-ባህሪያት እርስ በርስ በመተሳሰር የኢትዮጵያን ህይወት፣ ፍቅር እና የባህል ማንነትን ውስብስብነት የሚያስተጋባ ታፔላ ፈጥረዋል።
በትረካው ውስጥ የተካተተው ባህላዊ እና ታሪካዊ አውድ ነው፣ የህብረተሰቡን ልዩነቶች እና ታሪካዊ ሞገዶችን የሚያንፀባርቅ በ"ፍቅር እስከ መቃብር" ውስጥ ያሉ ገፀ-ባህሪያትን እና ሁነቶችን የሚቀርፁ ናቸው። ጸሃፊው ትረካውን በብልህነት ከኢትዮጵያ የባህል ሀብት ጋር በማጣመር በሥነ ጽሑፍና ቅርስ መካከል ያለውን ጥልቅ ትስስር የሚያሳይ ሥራ ፈጥሯል።
"ፍቅር እስከ መቃብር" ገጾቹን አልፎ የውይይት፣ የክርክር እና የባህል ንግግሮች መነሻ ይሆናል። ተፅዕኖው በሥነ-ጽሑፋዊ ክበቦች ያስተጋባል፣ ተከታይ ስራዎች ላይ ተጽእኖ ያሳድራል እና በኢትዮጵያ የስነ-ጽሁፍ ገጽታ ላይ የማይፋቅ አሻራ ትቷል።
የሥራው ትርጉሞች እና ማስተካከያዎች ከቋንቋ ድንበሮች በላይ ይድረሱ, ይህም ዓለም አቀፍ ታዳሚዎች በገጾቹ ውስጥ ወደ ተቀመጡት ሁለንተናዊ ጭብጦች እንዲገቡ ያስችላቸዋል. ወሳኝ ትንታኔዎች ጥልቅ ይሰጣሉ ለ"ፍቅር እስከ መቃብር" ዘላቂ ማራኪነት አስተዋጽኦ የሚያደርጉትን የስነ-ጽሑፋዊ ጠቀሜታዎች፣ ጭብጦች እና ስታይልስቲክስ ጥልቅ ግንዛቤዎች።
በዲጂታል ዘመን፣ የአንባቢ ምላሾች ለትረካው ቀጣይ አካል ይሆናሉ። ማህበራዊ ሚዲያ፣ የመጽሐፍ ክበቦች እና የውይይት መድረኮች ከተለያዩ አንባቢዎች ጋር የማስተጋባት ችሎታውን የሚያጎሉ ከ"ፍቅር እስከ መቃብር" የተፈጠሩ ግላዊ ግንኙነቶችን የሚያሳዩ ውይይቶችን ያስተናግዳሉ።
ሲጠቃለል፣ “ፍቅር እስከ መቃብር” የኢትዮጵያን ሥነ-ጽሑፍ መልከዓ-ምድር ከጊዜ ወደ ጊዜ እያደገ ለመሄዱ ማሳያ ነው። በባህላዊ ብልጽግና፣ በጸሐፊ ችሎታ እና በአንባቢ ተሳትፎ የተሸመነው ታሪኩ፣ የዚህን ማራኪ ተረት ንጣፎችን ለመዘርጋት የሚጓጉ የሥነ ጽሑፍ አድናቂዎችን ወደ ጉዞ እንዲያደርጉ ይጋብዛል። ጊዜ እየገፋ በሄደ ቁጥር የ‹‹ፍቅር እስከ መቃብር›› ትረካ በኢትዮጵያ የሥነ ጽሑፍ ታሪክ ታሪክ ውስጥም ይኖራል።