የኦርኾን ጽሕፈት

ከውክፔዲያ

የኦርኾን ጽሕፈት ቢያንስ ከ7ኛው ክፍለ ዘመን እስከ 13ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. ጥንታዊ ቱርክኛ ለመጻፍ ይጠቀም የነበረ አልፋቤት ነው። ይህ ጥንታዊ ቱርክኛ ቋንቋ በመካከለኛው እስያ የተነገረ ሲሆን የዛሬው ቱርኪክ ቋንቋዎች ቤተሠብ አባት ነበረ። በዚሁ ጽሕፈት የተጻፈው ጽሑፎችና ቅርሶች በተለይ በሞንጎልያኪርጊዝስታንሳይቤሪያ፣ ምዕራብ ቻይና ወዘተ. ተገኝተዋል፤ እንዲሁም ተመሳሳይ ጽሕፈቶች በምሥራቅ አውሮጳ እስከ ሀንጋሪ ድረስ ታውቀዋል።

የተደረጀው በኡዝቤኪስታን ከተገኘው ሶግዲያን ጽሕፈት እንደ ሆነ ይታስባል። ሌላ ሃልዮ ግን ፊደሎቹ የተለሙ ከቻይናዊ ጽሕፈት እንደ ነበር ይላል። ከቀኝ ወደ ግራ ይነባል።

ፊደሎቹ[ለማስተካከል | ኮድ አርም]

ጥንታዊ ቱርክኛ አልፋቤት
Using ምልክቱ ትርጉሙ
አናባቢዎች Old Turkic letter A.svg A
Old Turkic letter I.svg I
Old Turkic letter O.svg O
Old Turkic letter U.svg U
ተናባቢዎች harmonized መክፈቻ፦
(¹) — ከ'ኦ' 'ኡ' ጋር
(²) — ከ'አ' 'ኢ' ጋር
Old Turkic letter B1.svg Old Turkic letter B2.svg ቦ፣ ቡ ባ፣ ቢ
Old Turkic letter D1.svg Old Turkic letter D2.svg ዶ፣ ዱ ዳ፣ ዲ
Old Turkic letter G1.svg Old Turkic letter G2.svg ጎ፣ ጉ ጋ፣ ጊ
Old Turkic letter L1.svg Old Turkic letter L2.svg ሎ፣ ሉ ላ፣ ሊ
Old Turkic letter N1.svg Old Turkic letter N2.svg ኖ፣ ኑ ና፣ ኒ
Old Turkic letter R1.svg Old Turkic letter R2.svg ሮ፣ ሩ ራ፣ ሪ
Old Turkic letter S1.svg Old Turkic letter S2.svg ሶ፣ ሱ ሳ፣ ሲ
Old Turkic letter T1.svg Old Turkic letter T2.svg ቶ፣ ቱ ታ፣ ቲ
Old Turkic letter Y1.svg Old Turkic letter Y2.svg ዮ፣ ዩ ያ፣ ዪ
only (¹) — Q
only (²) — K
Old Turkic letter Q.svg Old Turkic letter K.svg Q ቆ፣ ቁ K ካ፣ ኪ
ከማንኛውም አናባቢ ጋር Old Turkic letter CH.svg -CH
Old Turkic letter M.svg -M
Old Turkic letter P.svg -P
Old Turkic letter SH.svg -SH
Old Turkic letter Z.svg -Z
Old Turkic letter NG.svg -NG
clusters + vowel Old Turkic letter ICH.svg ICH, CHI, CH ኢች፣ ቺ፣ ቸ
Old Turkic letter IQ.svg IQ, QI, Q ኢቅ፣ ቂ፣ ቀ
Old Turkic letter OQ.svg Old Turkic letter UK.svg OQ, UQ,
QO, QU, Q
ኦቅ፣ ኡቅ፣
ቆ፣ ቁ፣ ቅ
ÖK, ÜK,
KÖ, KÜ, K
ኦክ፣ ኡክ፣
ኮ፣ ኩ፣ ክ
+ consonant Old Turkic letter NCH.svg -NCH -ንች
Old Turkic letter NY.svg -NY -ኝ
Old Turkic letter LT.svg -LT -ልት፣ -ልድ
Old Turkic letter NT.svg -NT -ንት፣ -ንድ
ቃል መለያ Old Turkic letter SEP.svg none
(-) — ቃል መጨረሻ ብቻ

ምሳሌ፦ Old Turkic letter I.svgOld Turkic letter R2.svgOld Turkic letter NG.svgOld Turkic letter T2.svg — ከቀኝ ወደ ግራ፦

T²NGR²I — transliteration
/ተጝሪ/ — (እግዚአብሔር)
teñri / tanrı — ዘመናዊ ቱርክኛ ጽሑፍ