አልበርት አንሽታይን

በረር እነሆ

አልበርት አንሽታይን በማንኛውም ጊዜ ከኖሩት ታላላቅ እና በጣም የታወቁ ሳይንቲስቶች እንደ አንዱ ይቆጠራል። እ.ኤ.አ. በ 1905 ለዶክትሬት ማሟያ ያቀረባቸው  ሦስት ፔፐሮች በ20ኛውክ/ዘመን  የፋዚክስ እድገት ውስጥ ቁልፍ ሚና የነበራቸው ፣ እና  የምእራቡን አስተሳሰብ ወደ ላቀ ደረጃም አሸጋግረዋል ፡፡ እነዚህ ፔፐሮች  የብርሃንን ተፈጠሮአዊ ቅንጣትን ያወያዩ ፣ በሞለኪውላዊ እንቅስቃሴ ላይ መግለጫ የሰጡ እና የአንፃራዊነት ልዩ ንድፈ ሃሳብን ያስተዋወቁ ናቸው፡፡ አንስታይን ባህላዊ ሳይንሳዊና ግምቶችን በመገምገም ማንም ጋር ያልደረሰበትን ድምዳሜ በማምጣት ዝነኛ ሆኗል ፡፡ ምንም እንኳን የሰላም እና የጽዮናዊነት ጠንካራ ደጋፊ የነበረ ቢሆንም በማህበራዊ ተሳትፎው አምበዛም አይደለም። እዚህ ፣  ስለ ጋንዲ ተወያይቶ እዛ አመፅን ያወድሳል ይሉታል አንዳንድ ነቃፊዎቹ፡፡

ትወልደ ጀርመን  አሜሪካዊ የፊዚክስ ሊቅ  የኖቤል ተሸላሚ ፣ የአንፃራዊነት ንድፈ ሀሳብ ፈጣሪና   የብርሃን ቅንጣት ባህሪይ  በተመለከተ ደፋር መላምት ያስቀመጠ። ምናልባትም የ20 ኛው ክፍለዘመን እውቅ  ሳይንቲስት ።

አንሽታይን እ.ኤ.አ. ማርች 14 ቀን 1879 በኡልም ተወለደ የኤሌክትሪክ ማሽን የሚያመርት አነስተኛ ሱቅ ባላቸው ቤተሰብ ጋር ሙኒክ ውስጥ አደገ ፡፡ እስከ ሦስት ዓመቱ  ድረስ መናገር የማይችል  ቢሆንም፣ በወጣትነቱ ግን ስለ ተፈጥሮ የማወቅ ጉጉት እንዳለው እና ከባድ የሂሳብ ፅንሰ ሀሳቦችን የመረዳት ችሎታውን  አሳይቷል ፡፡ በ 12 ዓመቱ እራሱን የኢሊሲዲያን ጂኦሜትሪ አስተማረ ፡፡

አንሽታይን ሙኒክ ውስጥ የሚገኝ ትምህርት ቤት ሪስትረክሽን የበዛበትንና ኢሀሳባዊ  መንፈስ ያለውን የመማር ማስተማር ሂደት በእጅጉይጠላ ነበር ፡፡  ቤተሰቦቹ በተደጋጋሚ በደረሰባቸው  ኪሳራ ምክንያት  ጀርመንን ለቀው  ወደ ሚላን ሲያቀኑ  በዚያን ጊዜ የ 15 ዓመት ወጣት የሆነው አንስታይን  የሚጠላውን ትምህርት ለማቆም ሰበብ አገኘ ፡፡  በዚች አለም ውስጥ የራሱን መንገድ መከተል እንዳለበት ግልጽ ሆነ ከሚላን የአንድ ዓመት የጥሞና ቆይታ በኋላ  ወደ ስዊዘርላንድ በማምራት  በአራኡ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱን አጠናቅቆ ዙሪክ በሚገኘው የስዊስ ፌዴራል የቴክኖሎጂ ተቋም ገባ። አንስታይን እዚህም በነበረው የመማሪያ ዘዴዎች አልተደሰተም። ብዙውን ጊዜ ትምህርቱን ያቌርጣል  ጊዜውንም ራሱን ፊዚክስ በማስተማር ወይም የሚወደውን  ቫዮሊን ለመጫወት ይጠቀምበት ነበር። ፈተናዎቹን የሚያልፈውም  የክፍል ጓደኛው ኖት በመውሰድና  በማጥናት  በመሆኑና በዚሁ መንገድ ከተቌሙ ሊመረቅ በመቻሉ  ፕሮፌሰሮቹ በሱ ብዙም ደስተኞች አልነበሩም ሪኮሜንዴሽን ላለመጻፍ አስከመወሰን አድርሶአቸዋል፡፡

አንስታይን ለሁለት ዓመታት ያህል ቱቶርና እና ተተኪ መምህር ሆኖ አገልግሏል ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 1902 በርን ውስጥ በሚገኘው የስዊስ የፈጠራ ባለቤትነት ጽ / የምርመራ ኃላፊ ሆኖም አገለገለ ፡፡

አንስታይን በ 1905 ለዶክተሬት ማሟያ በሞለኪውሎች ስፋት ላይ ሥነ-ፅሁፋዊ ጥናት /dissertation/ አቅርቦ ከዙሪክ ዩኒቨርሲቲ ዶክትሬቱን ከተቀበለ በኋላ ለ20 ኛው ክፍለዘመን የፊዚክስ እድገት እድገት ማዕከላዊ ጠቀሜታ ያላቸውን ሶስት የስነ-ፅሁፍ ወረቀቶችም አሳተመ ፡፡ የመጀመሪያው በብሮናዊያን ሞሽን ጽሁፍ ላይ በፈሳሽ ውስጥ ስለሚሰራጩ ቅንጣቶች እንቅስቃሴ ትርጉም ያለው  ትንበያዎችን አድርጓል ፡፡ እነዚህ ግምቶች ም በኋላ ላይ በሙከራ ተረጋገጡ ፡፡

ሁለተኛውና የኖቤል ሽልማት ያስገኘለት  የፎቶ ኤሌክትሪክ ተፅእኖ ይባላል  የብርሃንን በህርይ በተመለከተ አብዮታዊ መላምት የያዘ ድንቅ ተዎሪ-፡፡ አንስታይን ሀሳብ ሲያቀርብ በተወሰኑ ሁኔታዎች ስር ብርሃን ቅንጣቶች እንደሆኑ ተደርገው ሊቆጠሩ ይችላሉ  የሚለውን ብቻ ሳይሆን፣የማንኛውም የብርሃን ክፍል የተሸከመው ኃይል ፎቶን ተብለው የሚጠሩና  ከጨረር ድግግሞሽ ጋር ተመጣጣኝ መሆናቸውን ገምቷል ፡፡ የዚህ ቀመር E = hν ነው ፣ E የጨረራ ኃይል ፣ h ፕላክ ኮንስታነት ተብሎ የሚታወቀው ዩኒቨርሳል ኮንስታንት  ፣ v ደግሞ  የጨረሩ ድግግሞሽ ነው ፡፡ በብርሃን ሞገድ ውስጥ ያለው ኃይል በኢንዲቪጅዋል ዩኒት  ወይም በኳንታ ውስጥ ይተላለፋል የሚለው ምክረ ሀሳብ የብርሃን ሀይል ቀጣይነት ያለው ሂደት መገለጫ ነው ከሚለው የመቶ ዓመት ባህልና አስተሳሰብ  ጋር ይጋጫል። እንደ እውነቱ ከሆነ አንስታይን ያቀረበውን ሃሳብ  ማንም አልተቀበለም ነበር በሂሳብ ቀመር ያሸበረቀ የሃሰት ክምር ነው እስከማለት የደረሱ ሰዎችም ነበሩ ፡፡ በእርግጥ ፣ የአሜሪካው የፊዚክስ ሊቅ ሮበርት አንድዬይ ሚልኪን ከአስር አመት በኋላ ፅንሰ-ሀሳቡን በተከታታይ ሲያረጋግጥ በውጤቱ  በጣም ተገርመ፤ ተደመመ፤ ምህታትም መሰለው በተወሰነ ደረጃም ተጨንቀ ፡፡

የኤሌክትሮኒካላዊ ጨረር ተፈጥሮን መረዳትን  ዋና ትኩረቱ የነበረው አንስታይን ፣ በመቀጠልም የብርሃን ሞገድ እና ቅንጣቶች ሞዴሎች ስብስብ የሆነ ፅንሰ-ሀሳብ እንዲፈጠር አጥብቆ አሳስቧል ፡፡ እንደገናም ፣ በጣም ጥቂት የፊዚክስ ሊቃውንት የተረዱት ወይም ለእነዚህ ሀሳቦች ፍለጎት ያላቸው ሰዎችንም አገኘ ፡፡

አንስታይን በ 1905 ሦስተኛው ዋና ጽሑፍ ፣ “ኤሌክትሮማዳይናሚክስ  በሚንቀሳቀሱ አካላት ላይ”  የአንፃራዊነት ልዩ ጽንሰ-ሀሳብ ተብሎ የሚያካትት ፡፡ ከእንግሊዛዊው የሂሣብ  እና የፊዚክስ ሊቅ ሰር ይስሐቅ ኒውተን ተፈጥሮአዊ ፈላስፋ ጀምሮ (የፊዚክስ ሊቃውንት እና ኬሚስቶች ) የቁስ እና ጨረር ምንነት እና በአንድ በተዋሃደ የዓለም ስዕል ላይ እንዴት እንደተገናኙ ለማወቅ ሞክረዋል። ሜካኒካል ህጎች መሠረታዊ የሆኑት ስፍራው መካኒካዊ የዓለም እይታ በመባል የሚታወቅ ሲሆን የኤሌክትሪክ ህጎች መሠረታዊ መሆናቸውም የኤሌክትሮማግኔቲክ የዓለም እይታ በመባል ይታወቃል ፡፡ ሆኖም ማንኛውም አቀራረብ ለጨረር (ለምሳሌ ፣ መብራት) እና ከተለያዩ የማመሳከሪያ ክፈፎች ሲታይ በተመሳሳይ ጊዜ መስተጋብር እና ታዛቢ በእያንቀሳቀሱ መስተጋብራዊ ምልከታዎች ላይ አንድ ወጥ የሆነ ማብራሪያ መስጠት አልተቻልም ፡፡

አንስታይን እነዚህን ችግሮች ለአስር ዓመታት ካሰላሰለ በኋላ እ.ኤ.አ. በ 1905 የፀደይ ወቅት የችግሩ ማዕቀፍ በቁሳዊ ፅንሰ-ሀሳብ ሳይሆን በመለካት ፅንሰ-ሀሳብ ላይ የተመሠረተ መሆኑን ተገነዘበ ፡፡ የሁለት ርቀት እና በተመሳሳይ ጊዜ በአንድ ጊዜ የሚከናወኑ መሆናቸውን በሚመለከት በፍርድ ውሳኔዎች ላይ የሚመረኮዝ የሁሉም የጊዜ እና የቦታ መለኪያዎች በፍርድ ላይ እንደሚወሰኑ መገንዘቡ በልዩነት ጽንሰ-ሃሳቡ እምብርት ላይ ነበር ፡፡ ይህ በሁለት ድህረ-ገፅታዎች ላይ የተመሠረተ ፅንሰ-ሀሳብ እንዲያዳብር አነሳሳው-የግንኙነት መርህ ፣ የአካል ህጎች በሁሉም የውስጥ ውስጥ ባሉ የማጣቀሻ ስርዓቶች ውስጥ አንድ አይነት ናቸው ፣ የብርሃን ፍጥነት ቋሚነት የተንተራሰ ነበር። አንስታይን እንደበየነው በጠረፍ ውስጥ የብርሃን ፍጥነት ባማናቸውም ተመልካቾች (ቋሚም ሆነ ተንቀሳቃሽ) ዘንድ አንድ ነው፣ በዚህ ምክንያት በተንቀሳቃሽ ሳጥን ውስጥ የሚፈጠር ኩነት የሚወስደው የጊዜ ቆይታ ከሳጥኑ ውስጥ ላለ ተመልካችና ከሳጥኑ ውስጥ ላለ ተመልካች አንድ አይደለም ብሏል ፡፡

የአንሽታይንን ሥራዎችን አስቸጋሪ ያደርገው የተወሳሰበ ሂሳብ ወይም ቴክኒካዊ ምስጢሮች ስለነበሩት አይደለም ፡፡ ችግሩ የመነጨው ሃሳብና ዕምነት ላይ ይወድቃል፡፡ በጥሩ ጽንሰ ሃሳብ ባህሪይ ላይ ባለው አምነት  እንዲሁም በልምድ እና በንድፈ ሀሳብ መካከል ስላለው ግንኙነት የተናሳ ነው። አናሽታይን ብቸኛው የእውቀት ምንጭ ተሞክሮ ነው የሚል ትልቅ ዕምነት አለው፣ የሳይንሳዊ ፅንሰ-ሀሳቦች የተስተካከለ አካላዊ አስተሳሰብ ነፃ ፈጠራዎች እንደሆኑና ጽንሰ-ሀሳቦች የተመሠረቱባቸው  ትምህርቶች ከሙከራ ጋር በምንም መንገድ መገናኘት እንደማይችሉ ያምን ነበር። ስለሆነም ጥሩው ጽንሰ-ሐሳብ ለአካላዊው ማስረጃ ተጠያቂነት ቢያንስ ጥቂት ድውረቶች ከሚያስፈልጉበት አንዱ ነው ፡፡ ይህ ሁሉምን የአንስታይን ሥራ ባህሪ የሆነው ይህ የፖላቲስ ድንገተኛ ስራ የእርሱ ባልደረቦች ድጋፍ እስኪያደርጉ ድረስ ስራው በጣም ከባድ እንዲሆን ያደረገው ፡፡

አንስታይን ወሳኝ የሆኑ ደጋፊዎች ነበሩት ፡፡ የእሱ ዋና ደጋፊ ደግሞ የጀርመን የፊዚክስ ሊቅ ማክስ ፕላክ ነበር ፡፡ ኮከቡ በፊዚክስ ማህበረሰብ ውስጥ መነሳት ከጀመረ በኋላ ለአራት ዓመታት በፓተንት ቢሮው ውስጥ ቆይቷል ፡፡ ከዚያ በጀርመን ተናጋሪ አካዳሚ ዓለም በፍጥነት ወደ ላይ ወጣ ፡፡ የመጀመሪያዎቹ የትምህርት ቀጠሮውም በ 1909 በዙሪክ ዩኒቨርሲቲ ነበር ፡፡ በ 1911 በፕራግ ወደ ጀርመንኛ ተናጋሪ ዩኒቨርስቲ ተዛወረ እና በ 1912 በዛርሪክ ውስጥ ወደ ስዊስ ብሔራዊ ፖሊቴክኒክ ተመለሰ ፡፡ በመጨረሻም በ 1914 በርሊን በሚገኘው የኪኪ ዊልሄልም የፊዚክስ ተቋም ዳይሬክተር ሆነው ተሾመዋል፡፡

አንሽታይን እ.ኤ.አ. በ 1907 የፈጠራ ባለቤትነት መስሪያ ቤትን ለቆ ከመሄዱ በፊት የአንጻራዊነት ጽንሰ ሃሳብን ማስፋትና ከሁሉም አስተባባሪ ስርዓቶችጋር አሰናስሎ የማጠቃለል ሥራ ጀመረ ፡፡ የሚዛናዊነት  መርሆን ጠቅሶ ሲያስረዳ  ግራቪቴሽናል ፊልድ ከማጣቀሻ ፍሬም  ፍጥነት ጋር ተመጣጣኝ በሚል ነው ። ለምሳሌ ፣ በሚንቀሳቀስ ሊፍት ላይ ያሉ ሰዎች በመርህ ደረጃ የሚያንቀሳቅሳቸው ኃይል  በስበት ኃይል ወይም ቌሚ ሊፍቱ ፍጥነት  እንደሆነ መወሰን አይችሉም። የአንጻራዊነት  አጠቃላይ ፅንሰ-ሀሳብ እስከ 1916 ድረስ አልታተመም ፡፡ በዚህ ፅንሰ-ሀሳብ ውስጥ ከዚህ በፊት ተለውጦ የነበረው የአካላት መስተጋብር  የቦታ-ጊዜ ጂኦሜትሪ ተፅእኖ እንደሆነ ተደርጎ ተገልጿል (ሶስት-ልኬት ስፋት ፣ የሂሳብ አገባብ ፣ ሶስት አቅጣጫዎችን ከኢሉሲዲያናን ቦታ እና ጊዜ እንደ አራተኛው ልኬት))።

አንስታይን በአጠቃላይ የተዛመደ የግንዛቤ ማስጨበጫ ፅንሰ-ሀሳብ መሠረት ፣ ቀደም ሲል ባልተገለፁት የፕላኔቶች የለውጥ እንቅስቃሴ ውስጥ ላሉ ያልተለመዱ ልዩነቶችን በመጥቀስ እንደ ፀሐይ ያለ ትልቅ አካል ባለው የከዋክብት ብርሃን መታጠፍን ተንብዮ ነበር ፡፡ የዚህ የመጨረሻ ክስተት ማረጋገጫ በ 1919 የታየው የፀሐይ ግርዶሽ ነው አንሽታይንም የሚዲያን ትኩረት ሳበ ፣ ዝናውም  በዓለም ዙሪያ ናኘ ቤሄደበት ፎቶግራፍ መነሳት፤ የክብር ተጋባዥ የአለም ዜጋ መሆን ሆነ ሥራው ፡፡

                                                                      ስፔሻል

እ.ኤ.አ. በ 1905 አልበርት ባሳተመው የአንጻራዊነትን ልዩ ፅንሰ-ሀሳብ ላይ ፡፡ በዚህ ጽንሰ-ሀሳብ መሠረት በማስና በኃይል መካከል ያለው ግንኙነት የሚገለጠው በ E= mc2   ሲሆን  (m) የተወሰነ መጠን ካለው ኃይል ይያያዛል (E)ይህ ማስ በብረሀን ፍጥነት ስኩዬር ከተባዛ ኃይል ጋር እኩል ነው ፡፡ (c)። በጣም ትንሽ የሆነ ቁስ ከፍተኛ  መጠን ካለው ኃይል ጋር እኩል ነው። ለምሳሌ ፣ 1 ኪ.ግ ቁስ  ሙሉ በሙሉ ወደ ኃይል ከተቀየረ TNT ሲፈነዳ ከሚለቀው 22 ሜጋ ዋት ኃይል ጋር እኩል ይሆናል። በአጭሩ አንድ ቁስ ሲታመቅ በከፍተኛ ኃይል ይፈነዳል፡፡በአለማየሁ ያለው