ሰቆጣ

ሰቆጣ
ሰቆጣ ከተማ
ከፍታ	2266 ሜትር
የሕዝብ ብዛት
• አጠቃላይ	13፣700
ሰቆጣ
12°38′ ሰሜን ኬክሮስ እና 39°2′ ምሥራቅ ኬንትሮስ

ሰቆጣ ፣ ከ1956 ጀምሮ የዋግ አውራጃ ማዕከል እና የሰቆጣ ወረዳ ዋና ከተማ ነው። ከሰቆጣ 6 ኪሎ ሜትር ወጣ ብሎ የውቅሮ መስቀል ክርስቶስ አለት ውቅር ቤ.ክ. ይገኛል። በዚሁ ቤተ ክርስቲያን ላስታን ከሰቆጣ ሆነው ያስተዳደሩ ዋግሹሞች ደረቅ ቅሪቶች ይገኛሉ።

ታሪክ

ከአክሱም መዳከም በኋላ በአረብ ጸሐፊዎች ዘንድ እንደ የኢትዮጵያ ዋና ከተማነት ብዙ ጊዜ የሚጠቀሰውኩባር የተሰኘው የጥንቱ የኢትዮጵያ ገናና ማዕከል ሰቆጣ እንደነበር በታሪክ ግንዛቤ አለ። ስለሆነም ይመስላል፣ ላስታን በዋግ ሹም ማዕረግ ያስተዳደሩ ገዢዎች መቀመጫቸው ሰቆጣ ነበር።

ከጥፋት በተረፉ መዝገቦች ዘንድ ሰቆጣ ለመጀመሪያ ጊዜ ተጠቅሶ የምናገኘው በ1738ዓ.ም. ሲሆን፣ ዳግማዊ ዓፄ ኢያሱ ወደ ላስታ ባደረጉት ዘመቻ ሰቆጣ ውስጥ በዋግ ሹም ነዓኩቶ ለአብ (የዋግ ሹም ቴዎድሮስ አባት) ቤት ለ5ቀን እንዳረፉ ዜና መዋዕላቸው በማተቱ ነው ።

ከዚያም በ19ኛው ክፍለ ዘመን ብዙ የአውሮጳ ተጓዦች ሰቆጣን ሲጎበኙ፣ ዋልተር ፕላውዴን ለምሳሌ በኢትዮጵያ ከሚገኙ 5 ብቻ ነጋድራሶች አንዱ በሰቆጣ ይገኝ እንደነበር መዝግቧል። ከዚያም በ1800ዎቹ መጨረሻ ሰቆጣን የጎበኘው ኤ.ቢ.ዋይልድ ሰቆጣን የላስታ ዋና ከተማ አድርጎ ሲጠቅስ፣ የሰቆጣ ቤተ መንግስት ባለ ሶስት ፎቅና በ1650ዎቹ የተገነባ እንደነበር ያትታል። ቤተ መንግስቱን የሰሩት የፋሲል ግቢን አናጺዎ እደሆኑም መላምት ያቀርባል። ይሄው የአውሮጳ ተጓዝ፣ በ1880ዎቹ የሰቆጣ ገበያ ከአካባቢው ካሉት ሁሉ ግዙፉ እንደነበር ፣ የዝሆን ጥርስ እና በቅሎ ገበያው የደራ እንደነበር፣ እንዲሁም 21፣000 በሬዎች፣ 2፣900 ላሞች፣ 10ሺህ ፍየሎች፣ 1፣500 በጎች በየአመቱ ለግብይት ይቀርቡበት እንደነበር ሳይጠቅስ አላለፈም ።

ጥር2፣ 1929 ጣሊያኖች በሰቆጣ ላይ የመርዝ ጋዝ ቦምብ እንደጣሉ በታሪክ ተመዝግቦ ይገኛል። ከሶስት ወር በኋላ ሰቆጣን ሲቆጣጠሩ፣ ለከተማው መንገድ በመስራት እና የአካባቢውን መስጊድ በማደስ ይታወቃሉ። በአሁኑ ሰዓት የህዝቡ ቁጥር 35000 ነው። ።

በ1972ዓ.ም. ሰቆጣ ለተወሰነ ጊዜ በህ.ወ.ሐ.ት ቁጥጥር ስር የነበር ሲሆን ከዚያም በኋላ የቀድሞ ኢ.ሕ.አ.ፓ አባል ቡድኖች ያቋቋሙት ኢ.ህ.ዴ.ን ከ1982 ዓ.ም. ጀምሮ የትግሉን ማዕክል በሰቆጣ አድርጎ ነበር። በዚህ መሃል የተነሳውና ለብዙ ሰዎች መጎሳቆልና ሞት ምክንያት የሆነው የ77ቱ ድርቅ ሰቆጣን ያማከለ ነበር። በወቅቱ ከተማዋ ምግብ የምታገኘው ከኮረም እንደነበርና ይህ የፈጠረውን ችግር የተባበሩት መንግስታት የዕርዳታ ሃላፊ በኢትዮጵያ፣ ከርት ጆንሰን ዘግቦት ይገኛል ።

ሰቆጣ፣ ከተማው

ሰቆጣ፣ ከሌሎች ከተሞች ለየት ባለ መልኩ ክብና ሁለት ፎቅ ባላቸው ቤቶች የተመላ ነው። እንዲሁም አብዛኛዎቹ ቤቶች ሁለት ግድግዳ ሲኖራቸው በኒህ ሁለት ግድግዳዎች መካከል ወደ ፎቁ የሚያወጡ ደረጃዎች ይገኛሉ። በአሁኑ ወቅት ወደሰቆጣ የሚሄዱ ሁለት መንገዶች ይገኛሉ። አንዱ ከኮረም ሲሆን ሁለተኛው ከወልደያ ተነስቶ በላሊበላ አድርጎ ሰቆጣ የሚደርስ ነው።

የህዝብ ብዛት

እንደ 1997 ህዝብ ቆጠራ፣ ሰቆጣ ውስጥ 13፣700 ሰዎች ይኖራሉ ።