Jump to content

ከ«አማርኛ» ለውጦች መካከል ያለው ልዩነት

Edit links
ከውክፔዲያ
Browse history interactively
← የፊተኛው ለውጥየሚቀጥለው ለውጥ →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ተጨማሪ መረጃን አቅርቢያለሁ።
Tags: Visual edit Edit Check (references) activated Edit Check (references) declined (common knowledge)
No edit summary
Tag: Reverted
መስመር፡ 1፦ መስመር፡ 1፦
'''አማርኛ'''<ref name="አንበሴ" /> ፡ የ[[ኢትዮጵያ]] ፡ መደበኛ ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። [[ሴማዊ ቋንቋዎች|ሴማዊ ፡ ቋንቋዎች]] ፡ ውስጥ ፡ የሚመደብ ፡ ሲሆን ፡ ካረቢኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ሁለተኛ ፡ ብዙ ፡ ተናጋሪዎች ፡<ref>https://dictionary.abyssinica.com/amharic.aspx</ref> ያሉት ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። በአፍሪካ ፡ ከ[[ስዋሂሊ]] ፡ ቀጥሎ ፡ 3<sup>ኛውን</sup> ፡ ቦታ ፡ የያዘ ፡ ነው(በተናጋሪ ፡ ቁጥር)።<ref name="አንበሴ">ዶ/ር ፡ አንበሴ ፡ ተፈራ «[http://cms.education.gov.il/NR/rdonlyres/9D9F5A60-082D-4DDD-9853-A669B5B9C9E5/132239/Safa.PDF የኢትዮጵያ ፡ ብሔረሰቦችና ፡ ቋንቋዎቻቸው ፡ አጭር ፡ ቅኝት] {{Wayback|url=http://cms.education.gov.il/NR/rdonlyres/9D9F5A60-082D-4DDD-9853-A669B5B9C9E5/132239/Safa.PDF |date=20120617090119 }}»</ref> እንዲያውም ፡ 85.6 ፡ ሚሊዮን ፡ ያህል ፡ ተናጋሪዎች ፡ እያሉት ፣ አማርኛ ፡ ከአረብኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ትልቁ ፡ ሴማዊ ፡ ቋንቋ ፡ ነው። የሚጻፈውም ፡ በአማርኛ ፡ ፊደል ፡ ነው። አማርኛ ፡ ከዓረብኛና ፡ ከዕብራይስጥ ፡ ያለው ፡ መሰረታዊ ፡ ልዩነት ፡ እንደ ፡ [[ላቲን]] ፡ ከግራ ፡ ወደ ፡ ቀኝ ፡ መጻፉ ፡ ነው።
<ref><ref><ref></ref></ref></ref>'''አማርኛ'''<ref name="አንበሴ" /> ፡ የ[[ኢትዮጵያ]] ፡ መደበኛ ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። [[ሴማዊ ቋንቋዎች|ሴማዊ ፡ ቋንቋዎች]] ፡ ውስጥ ፡ የሚመደብ ፡ ሲሆን ፡ ካረቢኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ሁለተኛ ፡ ብዙ ፡ ተናጋሪዎች ፡<ref>https://dictionary.abyssinica.com/amharic.aspx</ref> ያሉት ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። በአፍሪካ ፡ ከ[[ስዋሂሊ]] ፡ ቀጥሎ ፡ 3<sup>ኛውን</sup> ፡ ቦታ ፡ የያዘ ፡ ነው(በተናጋሪ ፡ ቁጥር)።<ref name="አንበሴ">ዶ/ር ፡ አንበሴ ፡ ተፈራ «[http://cms.education.gov.il/NR/rdonlyres/9D9F5A60-082D-4DDD-9853-A669B5B9C9E5/132239/Safa.PDF የኢትዮጵያ ፡ ብሔረሰቦችና ፡ ቋንቋዎቻቸው ፡ አጭር ፡ ቅኝት] {{Wayback|url=http://cms.education.gov.il/NR/rdonlyres/9D9F5A60-082D-4DDD-9853-A669B5B9C9E5/132239/Safa.PDF |date=20120617090119 }}»</ref> እንዲያውም ፡ 85.6 ፡ ሚሊዮን ፡ ያህል ፡ ተናጋሪዎች ፡ እያሉት ፣ አማርኛ ፡ ከአረብኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ትልቁ ፡ ሴማዊ ፡ ቋንቋ ፡ ነው። የሚጻፈውም ፡ በአማርኛ ፡ ፊደል ፡ ነው። አማርኛ ፡ ከዓረብኛና ፡ ከዕብራይስጥ ፡ ያለው ፡ መሰረታዊ ፡ ልዩነት ፡ እንደ ፡ [[ላቲን]] ፡ ከግራ ፡ ወደ ፡ ቀኝ ፡ መጻፉ ፡ ነው።


የዐምሐራ * ግዛት ፡ ተብሎ ፡ የሚታወቀው ፡ ቦታ ፡ በአሁኑ ፡ መካከለኛና ፡ ደቡብ ፡ ወሎ ፡ እና ፡ ሰሜን ፡ ሸዋ ፡ ይገኝ ፡ እንደነበር ፡ በታሪክ ፡ ይጠቀሳል<ref>[[የኢትዮጵያ ካርታ 1459 በዝርዝር]] </ref>። ከክርስቶስ ፡ ልደት ፡ በፊት ፡ ከ200 - 130 ዓ.ዓ. ፡ የነበረው ፡ [[አጋታርከስ]] ፡ ስለ ፡ [[ቀይ ባህር|ቀይ ፡ ባህር]] ፡ እና ፡ አካባቢው ፡ ሲጽፍ ፣ [[ትሮጎዶላይት]] ፡ ያላቸው ፡ ሕዝቦች – τής Kαμάρ λέξιςα (የካማራ ''Camàra'' ቋንቋ) ወይንም ፡ Kαμάρα λέξιςα (ካማራ ''Camàra'' ቋንቋ) ይናገሩ ፡ እንደነበር ፡ ዘግቧል<ref>James Cowles Prichard, ''Researches into the physical history of mankind: Researches into the physical ethnography of the African races, Volume 2'', Sherwood, Gilbert, and Piper, London, 1837 (page 145) {{en}}</ref>። ከዚህ ተነስተው ፡ የተለያዩ ፡ ታሪክ ፡ አጥኝዎች ፡ የአጋታርከስ ፡ ካማራ ፡ ቋንቋ ፡ የአሁኑ ፡ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ፡ ወላጅ ፡ እንደሆነ ፡ ያስረዳሉ<ref>Amharic Language, ''The national encyclopædia: a dictionary of universal knowledge'', London, 1879 {{en}}</ref><ref>''The Encyclopædia Britannica, or, Dictionary of arts, sciences, and general literature, Volume 13 '', (1855), Page 219 {{en}}</ref><ref>Louis J. Morié, '' Les civilisations africaines: L'Abyssinie (Éthiopie moderne) avec un appendice diplomatique'', (1904) Page 25 {{fr}}</ref>።
የዐምሐራ * ግዛት ፡ ተብሎ ፡ የሚታወቀው ፡ ቦታ ፡ በአሁኑ ፡ መካከለኛና ፡ ደቡብ ፡ ወሎ ፡ እና ፡ ሰሜን ፡ ሸዋ ፡ ይገኝ ፡ እንደነበር ፡ በታሪክ ፡ ይጠቀሳል<ref>[[የኢትዮጵያ ካርታ 1459 በዝርዝር]] </ref>። ከክርስቶስ ፡ ልደት ፡ በፊት ፡ ከ200 - 130 ዓ.ዓ. ፡ የነበረው ፡ [[አጋታርከስ]] ፡ ስለ ፡ [[ቀይ ባህር|ቀይ ፡ ባህር]] ፡ እና ፡ አካባቢው ፡ ሲጽፍ ፣ [[ትሮጎዶላይት]] ፡ ያላቸው ፡ ሕዝቦች – τής Kαμάρ λέξιςα (የካማራ ''Camàra'' ቋንቋ) ወይንም ፡ Kαμάρα λέξιςα (ካማራ ''Camàra'' ቋንቋ) ይናገሩ ፡ እንደነበር ፡ ዘግቧል<ref>James Cowles Prichard, ''Researches into the physical history of mankind: Researches into the physical ethnography of the African races, Volume 2'', Sherwood, Gilbert, and Piper, London, 1837 (page 145) {{en}}</ref>። ከዚህ ተነስተው ፡ የተለያዩ ፡ ታሪክ ፡ አጥኝዎች ፡ የአጋታርከስ ፡ ካማራ ፡ ቋንቋ ፡ የአሁኑ ፡ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ፡ ወላጅ ፡ እንደሆነ ፡ ያስረዳሉ<ref>Amharic Language, ''Th''''Italic text'''''Bold text'''''e national encyclopædia: a dictionary of universal knowledge'', London, 1879 {{en}}</ref><ref>''The Encyclopædia Britannica, or, Dictionary of arts, sciences, and general literature, Volume 13 '', (1855), Page 219 {{en}}</ref><ref>Louis J. Morié, '' Les civilisations africaines: L'Abyssinie (Éthiopie moderne) avec un appendice diplomatique'', (1904) Page 25 {{fr}}</ref>።


ትክክለኛው ፡ አማርኛ ፡ አንዳንዴ ፡ «የንጉሥ ፡ ቋንቋ» ፡ ወይም ፡ ደግሞ ፡ «ልሳነ-ንጉሥ» በመሰየም ፡ ታወቋል። አማርኛ ፡ ልሳነ-ንጉሥ ፡ የሆነው ፡ በ1272 ዓ.ም. ከ[[ዛጔ ሥርወ መንግሥት]] ፡ በኋላ ፡ አጼ ፡ ይኩኖ ፡ አምላክ ፡ [[ሰለሞናዊው ሥርወ መንግሥት|ሰሎሞናዊውን ፡ ሥርወ-መንግሥት]] ፡ መልሶ ፡ ሲያቋቁም ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> አማርኛ ፡ ልሳነ-ጽሑፍ ፡ መሆን ፡ የጀመረው ፡ በ14<sup>ኛው</sup> ፡ ክፍለ ፡ ዘመን ፡ ላይ ፡ ሲሆን ፡ ይህንንም ፡ ያደረገው ፡ ሁሉንም ፡ የግዕዝ ፡ ፈደላትን ፡ በመውሰድና ፡ 6 ፡ አዳዲስ ፡ የላንቃ ፡ ፊደላትን ፡ (ማለትም ''ሸ ፣ ቸ ፣ ኘ ፣ ዠ ፣ ጀ ፣ ጨ'') እና ፡ ''ኸ''ን ፡ በመጨመር ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> ነገር ፡ ግን ፡ በጽሑፍ ፡ ይበልጥ ፡ መስፋፋት ፡ የጀመረው ፡ ከ[[አጼ ቴዎድሮስ|አጼ ፡ ቴዎድሮስ]] ፡ ጀምሮ ፡ ሲሆን ፡ ለእዚህም ፡ በተለይ ፡ አስተዋጽኦ ፡ ያደረገው ፡ ጸሐፊያቸው ፡ ደብተራ ፡ ዘነብ ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> አማርኛ ፡ በተለይ ፡ የተስፋፋው ፡ የ[[ዳግማዊ አጼ ምኒሊክ|ዳግማዊ ፡ አጼ ፡ ምኒሊክ]]ን ፡ የግዛት ፡ ማስፋፋት ፡ ዘመቻ ፡ ተከትሎና ፡ እንዲሁም ፡ ዘመናዊ ፡ ትምህርት ፡ ኢትዮጵያ ፡ ውስጥ ፡ ከተጀመረ ፡ በኋላ ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" />
ትክክለኛው ፡ አማርኛ ፡ አንዳንዴ ፡ «የንጉሥ ፡ ቋንቋ» ፡ ወይም ፡ ደግሞ ፡ «ልሳነ-ንጉሥ» በመሰየም ፡ ታወቋል። አማርኛ ፡ ልሳነ-ንጉሥ ፡ የሆነው ፡ በ1272 ዓ.ም. ከ[[ዛጔ ሥርወ መንግሥት]] ፡ በኋላ ፡ አጼ ፡ ይኩኖ ፡ አምላክ ፡ [[ሰለሞናዊው ሥርወ መንግሥት|ሰሎሞናዊውን ፡ ሥርወ-መንግሥት]] ፡ መልሶ ፡ ሲያቋቁም ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> አማርኛ ፡ ልሳነ-ጽሑፍ ፡ መሆን ፡ የጀመረው ፡ በ14<sup>ኛው</sup> ፡ ክፍለ ፡ ዘመን ፡ ላይ ፡ ሲሆን ፡ ይህንንም ፡ ያደረገው ፡ ሁሉንም ፡ የግዕዝ ፡ ፈደላትን ፡ በመውሰድና ፡ 6 ፡ አዳዲስ ፡ የላንቃ ፡ ፊደላትን ፡ (ማለትም ''ሸ ፣ ቸ ፣ ኘ ፣ ዠ ፣ ጀ ፣ ጨ'') እና ፡ ''ኸ''ን ፡ በመጨመር ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> ነገር ፡ ግን ፡ በጽሑፍ ፡ ይበልጥ ፡ መስፋፋት ፡ የጀመረው ፡ ከ[[አጼ ቴዎድሮስ|አጼ ፡ ቴዎድሮስ]] ፡ ጀምሮ ፡ ሲሆን ፡ ለእዚህም ፡ በተለይ ፡ አስተዋጽኦ ፡ ያደረገው ፡ ጸሐፊያቸው ፡ ደብተራ ፡ ዘነብ ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" /> አማርኛ ፡ በተለይ ፡ የተስፋፋው ፡ የ[[ዳግማዊ አጼ ምኒሊክ|ዳግማዊ ፡ አጼ ፡ ምኒሊክ]]ን ፡ የግዛት ፡ ማስፋፋት ፡ ዘመቻ ፡ ተከትሎና ፡ እንዲሁም ፡ ዘመናዊ ፡ ትምህርት ፡ ኢትዮጵያ ፡ ውስጥ ፡ ከተጀመረ ፡ በኋላ ፡ ነበር።<ref name="አንበሴ" />

እትም በ10:39, 21 ኦክቶበር 2024

Cite error: Closing </ref> missing for <ref> tag</ref></ref>አማርኛ[1] ፡ የኢትዮጵያ ፡ መደበኛ ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። ሴማዊ ፡ ቋንቋዎች ፡ ውስጥ ፡ የሚመደብ ፡ ሲሆን ፡ ካረቢኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ሁለተኛ ፡ ብዙ ፡ ተናጋሪዎች ፡[2] ያሉት ፡ ቋንቋ ፡ ነው ። በአፍሪካ ፡ ከስዋሂሊ ፡ ቀጥሎ ፡ 3ኛውን ፡ ቦታ ፡ የያዘ ፡ ነው(በተናጋሪ ፡ ቁጥር)።[1] እንዲያውም ፡ 85.6 ፡ ሚሊዮን ፡ ያህል ፡ ተናጋሪዎች ፡ እያሉት ፣ አማርኛ ፡ ከአረብኛ ፡ ቀጥሎ ፡ ትልቁ ፡ ሴማዊ ፡ ቋንቋ ፡ ነው። የሚጻፈውም ፡ በአማርኛ ፡ ፊደል ፡ ነው። አማርኛ ፡ ከዓረብኛና ፡ ከዕብራይስጥ ፡ ያለው ፡ መሰረታዊ ፡ ልዩነት ፡ እንደ ፡ ላቲን ፡ ከግራ ፡ ወደ ፡ ቀኝ ፡ መጻፉ ፡ ነው።

የዐምሐራ * ግዛት ፡ ተብሎ ፡ የሚታወቀው ፡ ቦታ ፡ በአሁኑ ፡ መካከለኛና ፡ ደቡብ ፡ ወሎ ፡ እና ፡ ሰሜን ፡ ሸዋ ፡ ይገኝ ፡ እንደነበር ፡ በታሪክ ፡ ይጠቀሳል[3]። ከክርስቶስ ፡ ልደት ፡ በፊት ፡ ከ200 - 130 ዓ.ዓ. ፡ የነበረው ፡ አጋታርከስ ፡ ስለ ፡ ቀይ ፡ ባህር ፡ እና ፡ አካባቢው ፡ ሲጽፍ ፣ ትሮጎዶላይት ፡ ያላቸው ፡ ሕዝቦች – τής Kαμάρ λέξιςα (የካማራ Camàra ቋንቋ) ወይንም ፡ Kαμάρα λέξιςα (ካማራ Camàra ቋንቋ) ይናገሩ ፡ እንደነበር ፡ ዘግቧል[4]። ከዚህ ተነስተው ፡ የተለያዩ ፡ ታሪክ ፡ አጥኝዎች ፡ የአጋታርከስ ፡ ካማራ ፡ ቋንቋ ፡ የአሁኑ ፡ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ፡ ወላጅ ፡ እንደሆነ ፡ ያስረዳሉ[5][6][7]።

ትክክለኛው ፡ አማርኛ ፡ አንዳንዴ ፡ «የንጉሥ ፡ ቋንቋ» ፡ ወይም ፡ ደግሞ ፡ «ልሳነ-ንጉሥ» በመሰየም ፡ ታወቋል። አማርኛ ፡ ልሳነ-ንጉሥ ፡ የሆነው ፡ በ1272 ዓ.ም. ከዛጔ ሥርወ መንግሥት ፡ በኋላ ፡ አጼ ፡ ይኩኖ ፡ አምላክ ፡ ሰሎሞናዊውን ፡ ሥርወ-መንግሥት ፡ መልሶ ፡ ሲያቋቁም ፡ ነበር።[1] አማርኛ ፡ ልሳነ-ጽሑፍ ፡ መሆን ፡ የጀመረው ፡ በ14ኛው ፡ ክፍለ ፡ ዘመን ፡ ላይ ፡ ሲሆን ፡ ይህንንም ፡ ያደረገው ፡ ሁሉንም ፡ የግዕዝ ፡ ፈደላትን ፡ በመውሰድና ፡ 6 ፡ አዳዲስ ፡ የላንቃ ፡ ፊደላትን ፡ (ማለትም ሸ ፣ ቸ ፣ ኘ ፣ ዠ ፣ ጀ ፣ ጨ) እና ፡ ኸን ፡ በመጨመር ፡ ነበር።[1] ነገር ፡ ግን ፡ በጽሑፍ ፡ ይበልጥ ፡ መስፋፋት ፡ የጀመረው ፡ ከአጼ ፡ ቴዎድሮስ ፡ ጀምሮ ፡ ሲሆን ፡ ለእዚህም ፡ በተለይ ፡ አስተዋጽኦ ፡ ያደረገው ፡ ጸሐፊያቸው ፡ ደብተራ ፡ ዘነብ ፡ ነበር።[1] አማርኛ ፡ በተለይ ፡ የተስፋፋው ፡ የዳግማዊ ፡ አጼ ፡ ምኒሊክን ፡ የግዛት ፡ ማስፋፋት ፡ ዘመቻ ፡ ተከትሎና ፡ እንዲሁም ፡ ዘመናዊ ፡ ትምህርት ፡ ኢትዮጵያ ፡ ውስጥ ፡ ከተጀመረ ፡ በኋላ ፡ ነበር።[1]

አማርኛ ለብዙ ዘመናት በእጅ ሲጻፍ ቆይቶ በ፲፱፻ ዓ.ም. ገደማ በማተሚያ መሣሪያ ሊከተብ ችሏል። የግዕዝን ፊደል በዶ/ር ኣበራ ሞላ ፈጠራ ወደ ኮምፕዩተር ገብቶ ከ፲፱፻፹ ዓ. ም. ወዲህ በኮምፕዩተር መጠቀም ከመቻሉም ሌላ በዩኒኮድ ዕውቅና ኣግኝቷል። ይህ የተስፋፋ ገጽም የቀረበው በእዚሁ ሥርዓት ሲሆን በቋንቋው የተጻፉ መረጃዎች ቊጥሮች እያደጉ ነው። የዓማርኛ ፊደልና ቋንቋም ዕውቅና እያደገ ስለመጣ በእጅ ስልኮችም በሚገባ ሥራ ላይ እየዋለ ነው። ኣፕል የቋንቋ ገበታዎቹን ሌሎችም እንዲጠቀሙበት በ፳፻፯ ዓ. ም. ስለከፈተ ዓማርኛን እንደሌሎች የዓለም ባለፊደል ቋንቋዎች መርጦ መጠቀም ተችሏል። በ፳፻፰ ዓ. ም. ግዕዝ የመጀመሪያን የኣሜሪካ የባለቤትነት መታወቂያ (ፓተንት) ኣግኝቷል። [1]

ይህም የሆነው በየካቲት 10 ቀን 2008 ዓ.ም. አማርኛ ወደ ማናቸውም ሌላ ቋንቋ በኮምፒውተር በቀላሉ ወደሚተረጎሙት ቋንቋዎች ገብታለች። ሆኖም የትርጉሙ ጥራት ከፍ ያለ ሳይሆን ስኅተቶች የተሞላበት ሆኖ ቀርቷል።

ዘዬ

አማርኛ ቋንቋ ወስጥ አራት ዋና ዘዬዎች አሉ እነሱም የጎንደር፣ የጎጃም፣ የወሎ፣ የሸዋ እና ዘመናዊ አማርኛ ናቸው። ዘየወቹ ብዙም ልዩነት የላቸውም ይህም ማለት ሁለት የተለያየ አማርኛ የሚያወሩ ሰዎች ይግባባሉ ማለት ነው። በመላ ኢትዮጵያ ውስጥ በስፋት የሚነገረው ዘመናዊ አማርኛ ነው። ዘመናዊ አማርኛ በብዛት በሸዋ አማርኛ ላይ የተመሰረተ ሲሆን የሚለይበት ብዙ ገጸ ባህሪያትም አሉ። ከነዚህ በሃሪያት ውስጥ የሚከተሉት የተወሰኑት ናቸው።

ሸዋ አማርኛ ዘመናዊ አማርኛ

'ቀ' እንደ 'ኧ' ሲባል 'ቀ' እንደ 'ቀ' ነው የሚባለው

'ከ' በ'ተ' እና በ'ኸ' ሲባል 'ከ' እንደ 'ከ' ይባላል

ከላይ ከተጠቀሱት ምሳሌያት ማየት እንደሚቻለው ከሸዋ አማርኛ በተቃራኒ ዘመናዊ አማርኛ እንደሚጻፈው ነው የሚባለው። በተጨማሪም ዘመናዊ አማርኛ ውስጥ ብዙ የተውሶ ቃላት ይገኛሉ።

ትንተና

በሷዴሽ ዝርዝር 207 ተራ ቃላት ውስጥ

  • 28 ቃላት ወይም 13.5% ከግዕዙ በምንም አይለዩም (አንተ፣ እንስሳ፣ ዓሣ፣ ፍሬ፣ ሥጋ፣ ደም፣ ዐይን፣ አፍ፣ እግር፣ ክንፍ፣ ልብ፣ ነከሰ፣ ሞተ፣ ቆመ፣ ዞረ፣ አሠረ፣ ፀሐይ፣ ኮከብ፣ ባሕር፣ ደመና፣ ሰማይ፣ ነፋስ፣ ጢስ፣ እሳት፣ ሌሊት፣ ዓመት፣ ክብ፣ ስም።)
  • 77 ወይም 37% ከግዕዙ ቃላት በቀጥታ የተደረጁ ናቸው (እኔ፣ እኛ፣ እናንተ፣ ማን፣ ምን፣ የት፣ መቼ፣ ሁሉ፣ ብዙ፣ አንድ፣ ሁለት፣ ሦስት፣ አራት፣ አምስት፣ ረጅም፣ ከባድ፣ ትንሽ፣ አጭር፣ ጠባብ፣ ቀጭን፣ ሴት፣ ሰው፣ ልጅ፣ ሚስት፣ አባት፣ ወፍ፣ ቅማል፣ ዘር፣ ቅጠል፣ ሥር፣ ልጥ፣ ሣር፣ አጥንት፣ ስብ፣ እንቁላል፣ ቀንድ፣ ጸጉር፣ ራስ፣ ጥፍር፣ እጅ፣ ጉበት፣ ጠጣ፣ በላ፣ ጠባ፣ ነፋ፣ ተነፈሰ፣ ሳቀ፣ አየ፣ ሰማ፣ አሠበ፣ ፈራ፣ ገደለ፣ ቈረጠ፣ መጣ፣ ወደቀ፣ ያዘ፣ ጨመቀ፣ አጠበ፣ ሳበ፣ ገፋ፣ ጣለ፣ ሰፋ፣ አለ፣ አበጠ፣ ዝናብ፣ ጨው፣ ጉም፣ አመዳይ፣ አመድ፣ ቀይ፣ ሙቅ፣ ሙሉ፣ አዲስ፣ አሮጌ፣ እርጥብ፣ ቅርብ፣ ሩቅ።)

በዝርዝሩ ከተረፉት ግማሽ ቃላት፣ ብዙዎች ከሌሎች የግዕዝ ሥሮች በሌላ መንገድ መጡ፣ ለምሳሌ «እርሱ» በግዕዝ «ውእቱ» ፈንታ፣ ከ«ርዕሱ» (ራሱ) ይመስላል።

ከግዕዝ ጭምር ከሰው ልጆች ልሳናት የተበደሩ ሌሎች ቃላት እንደ ዘመኑ ይለያያሉ፦ ከግሪክኛ፣ ከአረብኛ፣ ከፖርቱጊዝኛ፣ ከቱርክኛ፣ ከፈረንሳይኛ፣ ከጣልኛና ከእንግሊዝኛ ቃላት የተቀበሉባቸው ዘመኖች ኑረዋል። ከ16ተኛው ፡ ክፍለ ፡ ዘመን ፡ በኋላ ፡ አማርኛ ፡ ውስጥ ፡ ኦሮምኛ ፡ ቃላት ፡ መግባት ፡ ጀምረዋል ፡ ባሁኑ ፡ ሰዓትም ፡ እየገቡ ፡ ይገኛሉ።

ምሳሌዎች፦

  • ከግሪክኛ፦ ጠረጴዛ
  • ከአረብኛ፦ ባሩድ፣ ሻይ፣ ብርቱካን
  • ከቱርክኛ፦ ሰንደቅ
  • ከፈረንሳይኛ፦ ባቡር
  • ከጣልኛ፦ ቡሎን፣ መኪና
  • ከእንግሊዝኛ፦ ኢንተርናሽናል፣ ሬዲዮ
  • ከኦሮሚኛ፦ ጨጨብሳ፣ ጉዲፈቻ

lpA

Script error: No such module "Lang". ሀ ሁw ሂ ሃ ሄ ህ ሆ  
  Script error: No such module "Lang".
lpA		 Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang".[1] Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang".
lpA		 o Script error: No such module "Lang".
lpA		 Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang".
lpA
Script error: No such module "Lang". ለ ሉ ሊ ላ ሌ ል ሎ   ሏ  
Script error: No such module "Lang". ሐ ሑ ሒ ሓ ሔ ሕ ሖ   ሗ  
Script error: No such module "Lang". መ ሙ ሚ ማ ሜ ም ሞ   ሟ  
Script error: No such module "Lang". ሠ ሡ ሢ ሣ ሤ ሥ ሦ   ሧ  
Script error: No such module "Lang". ረ ሩ ሪ ራ ሬ ር ሮ   ሯ  
Script error: No such module "Lang". ሰ ሱ ሲ ሳ ሴ ስ ሶ   ሷ  
Script error: No such module "Lang". ሸ ሹ ሺ ሻ ሼ ሽ ሾ   ሿ  
Script error: No such module "Lang". ቀ ቁ ቂ ቃ ቄ ቅ ቆ ቈ ቊ ቋ ቌ ቍ
Script error: No such module "Lang". በ ቡ ቢ ባ ቤ ብ ቦ   ቧ  
Script error: No such module "Lang". ቨ ቩ ቪ ቫ ቬ ቭ ቮ   ቯ  
Script error: No such module "Lang". ተ ቱ ቲ ታ ቴ ት ቶ   ቷ  
Script error: No such module "Lang". ቸ ቹ ቺ ቻ ቼ ች ቾ   ቿ  
Script error: No such module "Lang". ኀ ኁ ኂ ኃ ኄ ኅ ኆ ኈ ኊ ኋ ኌ ኍ
Script error: No such module "Lang". ነ ኑ ኒ ና ኔ ን ኖ   ኗ  
Script error: No such module "Lang". ኘ ኙ ኚ ኛ ኜ ኝ ኞ   ኟ  
Script error: No such module "Lang". አ ኡ ኢ ኣ ኤ እ ኦ   ኧ  
Script error: No such module "Lang". ከ ኩ ኪ ካ ኬ ክ ኮ ኰ ኲ ኳ ኴ ኵ
Script error: No such module "Lang". ኸ ኹ ኺ ኻ ኼ ኽ ኾ ዀ ዂ ዃ ዄ ዅ
Script error: No such module "Lang". ወ ዉ ዊ ዋ ዌ ው ዎ  
Script error: No such module "Lang". ዐ ዑ ዒ ዓ ዔ ዕ ዖ  
Script error: No such module "Lang". ዘ ዙ ዚ ዛ ዜ ዝ ዞ   ዟ  
Script error: No such module "Lang". ዠ ዡ ዢ ዣ ዤ ዥ ዦ   ዧ  
Script error: No such module "Lang". የ ዩ ዪ ያ ዬ ይ ዮ  
Script error: No such module "Lang". ደ ዱ ዲ ዳ ዴ ድ ዶ   ዷ  
Script error: No such module "Lang". ጀ ጁ ጂ ጃ ጄ ጅ ጆ   ጇ  
Script error: No such module "Lang". ገ ጉ ጊ ጋ ጌ ግ ጎ ጐ ጒ ጓ ጔ ጕ
Script error: No such module "Lang". ጠ ጡ ጢ ጣ ጤ ጥ ጦ   ጧ  
Script error: No such module "Lang". ጨ ጩ ጪ ጫ ጬ ጭ ጮ   ጯ  
Script error: No such module "Lang". ጰ ጱ ጲ ጳ ጴ ጵ ጶ   ጷ  
Script error: No such module "Lang". ጸ ጹ ጺ ጻ ጼ ጽ ጾ   ጿ  
Script error: No such module "Lang". ፀ ፁ ፂ ፃ ፄ ፅ ፆ  
Script error: No such module "Lang". ፈ ፉ ፊ ፋ ፌ ፍ ፎ   ፏ  
Script error: No such module "Lang". ፐ ፑ ፒ ፓ ፔ ፕ ፖ   ፗ  
Script error: No such module "Lang". ዘ ዙ ዚ ዛ ዜ ዝ ዞ
  Script error: No such module "Lang".
lpA		 Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang".
lpA		 o Script error: No such module "Lang".
lpA		 Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang". Script error: No such module "Lang".
lpA

ደግሞ ፡ ይዩ

የውጭ ፡ መያያዣዎች

ማጣቀሻ

  1. ^ ሀ ለ ሐ መ ሠ ረ ሰ ዶ/ር ፡ አንበሴ ፡ ተፈራ «የኢትዮጵያ ፡ ብሔረሰቦችና ፡ ቋንቋዎቻቸው ፡ አጭር ፡ ቅኝት Archived ጁን 17, 2012 at the Wayback Machine»
  2. ^ https://dictionary.abyssinica.com/amharic.aspx
  3. ^ የኢትዮጵያ ካርታ 1459 በዝርዝር
  4. ^ James Cowles Prichard, Researches into the physical history of mankind: Researches into the physical ethnography of the African races, Volume 2, Sherwood, Gilbert, and Piper, London, 1837 (page 145) (እንግሊዝኛ)
  5. ^ Amharic Language, Th'Italic textBold texte national encyclopædia: a dictionary of universal knowledge, London, 1879 (እንግሊዝኛ)
  6. ^ The Encyclopædia Britannica, or, Dictionary of arts, sciences, and general literature, Volume 13 , (1855), Page 219 (እንግሊዝኛ)
  7. ^ Louis J. Morié, Les civilisations africaines: L'Abyssinie (Éthiopie moderne) avec un appendice diplomatique, (1904) Page 25 (ፈረንሳይኛ)


ኢትዮጵያ

ታሪካዊ ቦታዎች • አክሱም • ላሊበላ • ጎንደር • ነጋሽ • ሐረር • ደብረ-ዳሞ • አዲስ አበባ
አስተዳደራዊ ክልሎች • ትግራይ • አፋር • አማራ • ኦሮሚያ • ሶማሌ • ቤንሻንጉል ጉሙዝ • ደቡብ ኢትዮጵያ • ሲዳማ • ማዕከላዊ ኢትዮጵያ • ደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ • ጋምቤላ • ሐረሪ • አዲስ አበባ • ድሬዳዋ
ቋንቋዎች • አማርኛ • ግዕዝ • ኦሮምኛ • ትግርኛ • ወላይትኛ • ጉራጊኛ • ሶማሊኛ • አፋርኛ • ሲዳምኛ • ሃዲያኛ • ከምባትኛ • ጋሞኛ • ከፋኛ • ሃመርኛ • ስልጢኛ • ሀደሪኛ
መልክዓ-ምድር - • አባይ • አዋሽ • ራስ-ዳሽን • ሶፍ-ዑመር • ጣና • ደንከል • ላንጋኖ • አቢያታ • ሻላ
ከተሞች - የኢትዮጵያ ከተሞች

ጅምር! ይህ አጭር ጽሑፍ መሠረት ወይም መዋቅር ነው። አሁን ሊያስፋፉት ይችላሉ!

nbsp; |- style="font-size:2em" !style="font-size:0.5em"|Script error: No such module "Lang". |ደ||ዱ||ዲ||ዳ||ዴ||ድ||ዶ||colspan="2" style="background:#ccc;"| nbsp; |- style="font-size:2em" !style="font-size:0.5em"|Script error: No such module "Lang". |ቸ||ቹ||ቺ||ቻ||ቼ||ች||ቾ||colspan="2" style="background:#ccc;"|

ከ «https://am.wikipedia.org/w/index.php?title=አማርኛ&oldid=382230» የተወሰደ