ማሌዢያ

ማሌዢያ
ሰንደቅ ዓላማ አርማ
ብሔራዊ መዝሙር:  Negaraku
የማሌዢያመገኛ
ዋና ከተማ		ኩዋላ ሉምፑር
ብሔራዊ ቋንቋዎች		መላይኛ
መንግሥት {{{ንጉስ ጠቅላይ ሚኒስትር		አብደላህ አል-ሐጅ አንዋር ኢብራሂም
የመሬት ስፋት አጠቃላይ (ካሬ ኪ.ሜ.) ውሀ (%)		330,803 (66ኛ) 0.3
የሕዝብ ብዛት የ2024 እ.ኤ.አ. ግምት		34,564,810 (44ኛ)
ገንዘብ		ሪንግጊት
የሰዓት ክልል		UTC +8
የስልክ መግቢያ		+60
ከፍተኛ ደረጃ ዶሜን		.my

ማሌዢያ በእስያ የምትገኝ ሀገር ናት።

ማሌዥያ (/ məˈleɪziə፣ -ʒə/ (ያዳምጡ) mə-LAY-zee-ə፣ -⁠zhə፣ ማላይ፡ [malɛjsia]) በደቡብ ምሥራቅ እስያ የሚገኝ አገር ነው። የፌደራል ህገ-መንግስታዊ ንጉሳዊ አገዛዝ አስራ ሶስት ግዛቶችን እና ሶስት የፌደራል ግዛቶችን ያቀፈ ሲሆን በደቡብ ቻይና ባህር የተከፈለው በሁለት ክልሎች ማለትም ባሕረ ገብ መሬት ማሌዥያ እና የቦርኒዮ ምስራቅ ማሌዥያ። ባሕረ ገብ መሬት ማሌዥያ ከታይላንድ ጋር የመሬት እና የባህር ድንበር እና ከሲንጋፖር ፣ ቬትናም እና ኢንዶኔዥያ ጋር የባህር ድንበሮችን ትጋራለች። ምስራቅ ማሌዥያ ከብሩኒ እና ኢንዶኔዢያ ጋር የመሬት እና የባህር ድንበሮችን ትጋራለች፣ የባህር ላይ ድንበር ደግሞ ከፊሊፒንስ እና ቬትናም ጋር ነው። ኩዋላ ላምፑር የሀገሪቱ ዋና ከተማ፣ የሀገሪቱ ትልቁ ከተማ እና የፌደራል መንግስት የህግ አውጭ አካል መቀመጫ ናት። ፑትራጃያ የአስተዳደር ማዕከል ነው, እሱም የሁለቱም አስፈፃሚ አካላት መቀመጫ (ካቢኔ, የፌደራል ሚኒስቴር እና ኤጀንሲዎች) እና የፌዴራል መንግስት የፍትህ አካልን ይወክላል. ከ33 ሚሊዮን በላይ ህዝብ ያላት ማሌዢያ ከአለም 45ኛ በህዝብ ብዛት የምትገኝ ሀገር ነች። የአህጉራዊው ዩራሲያ ደቡባዊ ጫፍ ታንጁንግ ፒያ ውስጥ ነው። በሐሩር ክልል ውስጥ የምትገኘው ማሌዢያ ከ17 ሜጋዳይቨርሲቲ አገሮች አንዷ ነች፣ ብዙ ሥር የሰደዱ ዝርያዎች የሚኖሩባት።

ማሌዢያ የመነጨው የማሌይ ግዛቶች ነው፣ እሱም ከ18ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ፣ ከብሪቲሽ ስትሬት ሰፈራዎች ጥበቃ ጋር ለብሪቲሽ ኢምፓየር ተገዥ ሆነ። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ብሪቲሽ ማላያ ከሌሎች የብሪታኒያ እና የአሜሪካ ቅኝ ግዛቶች ጋር በጃፓን ኢምፓየር ተያዘ።[14] የሶስት አመት ይዞታን ተከትሎ ባሕረ ገብ መሬት ማሌዢያ በ1946 እንደ ማሊያያን ህብረት ከተቀላቀለች በኋላ በ1948 የማላያ ፌዴሬሽን ሆና በአዲስ መልክ ተዋቀረች።እ.ኤ.አ. ነሐሴ 31 ቀን 1957 ነፃነቷን አገኘች። ነፃዋ ማላያ በወቅቱ ከብሪታኒያ ዘውድ ቅኝ ግዛቶች ከሰሜን ቦርኒዮ፣ ሳራዋክ እና ሲንጋፖር ጋር በሴፕቴምበር 16 ቀን 1963 ማሌዥያ ሆነች። በነሀሴ 1965 ሲንጋፖር ከፌዴሬሽኑ ተባረረች እና ራሱን የቻለች ሀገር ሆነች።[15]

አገሪቷ የብዙ ብሔረሰቦች እና የመድብለ ባህላዊ በመሆኗ በፖለቲካው ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል። ግማሽ ያህሉ ህዝብ ማላይኛ ሲሆን አናሳ ቻይናውያን፣ ህንዶች እና ተወላጆች አሉት። የሀገሪቱ ኦፊሴላዊ ቋንቋ የማሌዥያ ማሌይ ነው፣ የማሌይ ቋንቋ መደበኛ ቅጽ። እንግሊዝኛ ንቁ ሁለተኛ ቋንቋ ሆኖ ይቆያል።ህገ መንግስቱ እስልምናን እንደ ሀገሪቱ የተመሰረተ ሀይማኖት እውቅና ሲሰጥ ሙስሊም ላልሆኑ ሰዎች የእምነት ነፃነት ሰጥቷል። መንግሥት በዌስትሚኒስተር ፓርላሜንታሪ ሥርዓት የተቀረፀ ሲሆን የሕግ ሥርዓቱም በጋራ ሕግ ላይ የተመሠረተ ነው። ርዕሰ መስተዳድሩ በየአምስት ዓመቱ ከዘጠኙ የክልል ሱልጣኖች መካከል የተመረጠ ንጉሠ ነገሥት ነው። የመንግስት መሪ ጠቅላይ ሚኒስትር ነው።

ከነጻነት በኋላ፣ የማሌዢያ ጂዲፒ በአማካይ በ6.5% በዓመት ለ50 ዓመታት ያህል አድጓል። ኢኮኖሚው በባህላዊ ሀብቱ ሲቀጣጠል የቆየ ቢሆንም በሳይንስ፣ ቱሪዝም፣ ንግድ እና የህክምና ቱሪዝም ዘርፎች እየሰፋ ነው። ማሌዢያ አዲስ በኢንዱስትሪ የበለጸገ የገበያ ኢኮኖሚ አላት፣ በደቡብ ምሥራቅ እስያ ሦስተኛው ትልቁ እና በዓለም 36 ኛ ትልቁ።[16] የ ASEAN፣ EAS እና OIC መስራች አባል እና የAPEC፣ የኮመንዌልዝ እና ያልተጣጣመ ንቅናቄ አባል ነው።

ሥርወ ቃል

ማሌዥያ የሚለው ስም ማሌይስ ከሚለው ቃል እና የላቲን-ግሪክ ቅጥያ -ia/-ία[17] ጥምረት ሲሆን እሱም 'የማሌይስ ምድር' ተብሎ ሊተረጎም ይችላል።[18] መላዩ የሚለው ቃል አመጣጥ ለተለያዩ ንድፈ ሐሳቦች ተገዥ ነው። ከሳንስክሪት ሂማላያ ሊመጣ ይችላል፣ በተራሮች ላይ ከፍ ያሉ ቦታዎችን ወይም ማላዩር-ፑራ፣ ትርጉሙ 'የተራራማ ከተማ' ማለት ነው።[19] ሌላው ተመሳሳይ ንድፈ ሐሳብ መነሻው ማላይ በሚሉት የታሚል ቃላት ነው ይላል እና ዑር ትርጉሞች 'ተራራ' እና 'ከተማ፣ መሬት' በቅደም ተከተል።[20][21][22] ሌላው አስተያየት ከፓማላዩ ዘመቻ የተገኘ ነው።የመጨረሻው ሀሳብ የመጣው 'መሮጥ' ከሚል የጃቫኛ ቃል ነው፣ ከዚም ወንዝ ሱንጋይ መላዩ ('መላዩ ወንዝ') በጠንካራ ጅረት ምክንያት ተሰይሟል። ተመሳሳይ ድምፅ ያላቸው ተለዋጮች ከ11ኛው ክፍለ ዘመን በላይ የቆዩ ሂሳቦች ላይም ታይተዋል፣ በሱማትራ ውስጥ ላሉት አካባቢዎች ቶፖኒሞች ወይም በማላካ ባህር ዙሪያ ያለውን ትልቅ ክልል በመጥቀስ።የሳንስክሪት ጽሑፍ ቫዩ ፑራና ከመጀመሪያው ሺህ ዓ.ም. ጀምሮ እንደ ነበረ የሚታሰበው 'ማላያድቪፓ' የተባለች ምድር አንዳንድ ምሁራን የዘመናዊቷ የማሌይ ባሕረ ገብ መሬት ተብሎ የሚጠራውን ምድር ጠቅሷል።ሌሎች ታዋቂ ዘገባዎች የ2ኛው ክፍለ ዘመን የቶለሚ ጂኦግራፊያዊ ስም ማላዩ ኩሎን ለሚባለው የምዕራባዊው የጎልደን ቼርሶኔዝ የባህር ዳርቻ እና የ7ኛው ክፍለ ዘመን የዪጂንግ የማላዩ ዘገባ ናቸው።በአንድ ወቅት፣ ሜላዩ መንግሥት ስሙን ከሰንጋይ መላዩ ወሰደ።[19][29] ከዚያም ሜላዩ ከSrivijaya [23] ጋር የተቆራኘ እና ከተለያዩ የሱማትራ ክፍሎች በተለይም ከፓሌምባንግ ጋር የተቆራኘ ሲሆን የማላካ ሱልጣኔት መስራች እንደመጣ ይታሰባል።ማላካ በ 15 ኛው ክፍለ ዘመን የክልል ሃይል እንደመሆኑ መጠን ወደ ብሄር ስም ማደጉ ብቻ ይታሰባል. እስላማዊነት በማላካ የብሔር ማንነትን አቋቋመ፣ ሜላዩ የሚለው ቃል ከሜላካን ጋር ሊለዋወጥ የሚችል ሆኖ መታየት ጀመረ። እሱ በተለይ ለማላካን ሱልጣን ታማኝ የሆኑትን የአካባቢውን ማሌይኛ ተናጋሪዎችን ሊያመለክት ይችላል።የመጀመርያው የፖርቹጋል ቋንቋ ማሌዮስ ይህን የሚያንፀባርቅ ሲሆን ይህም የማልካን ገዥ ህዝብ ብቻ ነው። የማላካ ነጋዴዎች ታዋቂነት ሜላዩን ከሙስሊም ነጋዴዎች ጋር እንዲቆራኝ አድርጎታል, ከዚያም ከሰፊው የባህል እና የቋንቋ ቡድን ጋር ተቆራኝቷል.[23] ማላካ እና በኋላም ጆሆር የማሌይ ባሕል ማዕከል እንደሆኑ ተናግረዋል፣ ይህ አቋም በእንግሊዞች የሚደገፍ ሲሆን ይህም ማላይ የሚለው ቃል ከሱማትራ ይልቅ ከማሌይ ባሕረ ገብ መሬት ጋር ይበልጥ የተቆራኘ እንዲሆን አድርጓል።[30]

የአውሮፓ ቅኝ ግዛት ከመጀመሩ በፊት የማላይ ባሕረ ገብ መሬት በትውልድ አገሩ ታናህ መላዩ ('ማላይ ምድር') በመባል ይታወቅ ነበር።[31] በጀርመን ምሁር ዮሃን ፍሪድሪች ብሉመንባች በተፈጠረ የዘር ምድብ ስር የባህር ላይ ደቡብ ምስራቅ እስያ ተወላጆች ወደ አንድ ምድብ ማለትም የማሌይ ዘር ተመድበዋል።[32][33]እ.ኤ.አ. በ 1826 የፈረንሣይ አሳሽ ጁልስ ዱሞንት ዲ ዩርቪል ወደ ኦሺኒያ ካደረገ በኋላ በ 1831 የማሌዥያ ፣ ማይክሮኔዥያ እና ሜላኔዥያ ውሎችን ለሶሺየት ዴ ጂኦግራፊ አቅርቧል ፣እነዚህን የፓሲፊክ ባህሎች እና የደሴቶች ቡድኖች ፖሊኔዥያ ከሚለው ቃል በመለየት ። Dumont d'Urville ማሌዢያን "በተለምዶ ኢስት ኢንዲስ በመባል የሚታወቅ አካባቢ" ሲል ገልጿል።[34] እ.ኤ.አ. በ 1850 እንግሊዛዊው የኢትኖሎጂ ባለሙያው ጆርጅ ሳሙኤል ዊንዘር አርል በጆርናል ኦቭ ዘ ኢንዲያ ደሴቶች እና ምስራቅ እስያ ጆርናል ላይ ሲጽፉ የደቡብ ምስራቅ እስያ ደሴቶችን “ሜላዩንዥያ” ወይም “ኢንዱኒዥያ” ብለው እንዲሰየሙ ሐሳብ አቅርበዋል ፣ ለቀደመው [35]።ማሌዢያ የሚለው ስም አሁን የማሌይ ደሴቶች ተብሎ የሚጠራውን ለመሰየም የተወሰነ ጥቅም አግኝቷል።[36] በዘመናዊው የቃላት አነጋገር፣ ማሌይ በአብዛኛው በማሌይ ባሕረ ገብ መሬት እና በደቡብ ምሥራቅ እስያ አጎራባች ደሴቶች የሚኖሩ፣ የሱማትራ ምሥራቃዊ የባሕር ዳርቻ፣ የቦርንዮ የባሕር ዳርቻ፣ እና በእነዚህ አካባቢዎች መካከል የሚገኙ ትናንሽ ደሴቶችን ጨምሮ የኦስትሮኔዢያ ሕዝቦች የብሔረሰብ ሃይማኖታዊ ቡድን ስም ሆኖ ቆይቷል። [37]

እ.ኤ.አ.ማሌዢያ የሚለው ስም በ1963 ተቀባይነት ያገኘው የማላያ ፌዴሬሽን ነባር ግዛቶች፣ ሲንጋፖር፣ ሰሜን ቦርንዮ እና ሳራዋክ አዲስ ፌዴሬሽን ሲመሰርቱ ነው።[40] ፣ ሰሜን ቦርኔዮ እና ሳራዋክ ወደ ማሊያ በ1963 [40] የፊሊፒንስ ፖለቲከኞች የዘመናዊቷ ሀገር ስም ከመውሰዳቸው በፊት የግዛታቸውን ማሌዥያ ለመሰየም አስበው ነበር።

ታሪክ

በማሌዥያ ዘመናዊ የሰው ልጅ መኖሪያነት ማስረጃ ከ40,000 ዓመታት በፊት ነው።[43] በማላይ ባሕረ ገብ መሬት የመጀመሪያዎቹ ነዋሪዎች ኔግሪቶስ እንደሆኑ ይታሰባል።[44] ከህንድ እና ከቻይና የመጡ ነጋዴዎች እና ሰፋሪዎች በሁለተኛውና በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን የንግድ ወደቦችን እና የባህር ዳርቻ ከተሞችን መሥርተው እንደ መጀመሪያው ክፍለ ዘመን ደረሱ። የእነርሱ መገኘታቸው በአካባቢው ባሕሎች ላይ የሕንድ እና የቻይና ተጽእኖን አስከትሏል, እና የማሌይ ባሕረ ገብ መሬት ሰዎች የሂንዱይዝም እና የቡድሂዝም ሃይማኖቶችን ወሰዱ.የሳንስክሪት ጽሑፎች በአራተኛው ወይም በአምስተኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ይታያሉ። የላንግካሱካ መንግሥት በሁለተኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ በማሌይ ባሕረ ገብ መሬት ሰሜናዊ አካባቢ ተነሳ፣ እስከ 15 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ቆይቷል። በ 7 ኛው እና በ 13 ኛው ክፍለ ዘመን መካከል አብዛኛው የደቡባዊ ማሌይ ባሕረ ገብ መሬት የባህር ውስጥ የስሪቪጃያን ግዛት አካል ነበር። በ 13 ኛው እና በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን እ.ኤ.አ.የማጃፓሂት ግዛት አብዛኛው ባሕረ ገብ መሬት እና የማላይ ደሴቶችን ከስሪቪጃያ በተሳካ ሁኔታ መቆጣጠር ችሏል።[46] በ15ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ከቀድሞው የስሪቪጃያን ፍርድ ቤት ጋር የተገናኘው የቀድሞው የሲንጋፑራ ግዛት የሸሸ ፓራሜስዋራ የማልካ ሱልጣኔትን መሰረተ።[47] ፓራሜሶራ ወደዚያ ሃይማኖት ከተቀበለች በኋላ የእስልምና መስፋፋት ጨመረ። በዚህ ጊዜ ማላካ ከክልሉ ዙሪያ ንግድን በመሳብ ጠቃሚ የንግድ ማዕከል ነበረች።[48]

እ.ኤ.አ. በ 1511 ማላካ በፖርቱጋል ተቆጣጠረች ፣ ከዚያ በኋላ በ 1641 በደች ተወሰደ ። በ 1786 ፣ የብሪቲሽ ኢምፓየር በማላያ ውስጥ መኖርን አቋቋመ ፣ የኬዳ ሱልጣን ፔንንግ ደሴትን ለብሪቲሽ ምስራቅ ህንድ ኩባንያ በመከራየት። እንግሊዛውያን በ1819 የሲንጋፖርን ከተማ አግኝተዋል፣ [49] እና በ1824 የአንግሎ-ደች ስምምነትን ተከትሎ ማላካን ተቆጣጠሩ።እ.ኤ.አ. በ 1826 ብሪቲሽ በቀጥታ ፔንንግን፣ ማላካንን፣ ሲንጋፖርን እና የላቡን ደሴት ተቆጣጥሯቸዋል፣ ይህም የባህር ውስጥ የሰፈራ ዘውድ ቅኝ ግዛት አድርገው ያቋቋሙት። በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን፣ ፓሃንግ፣ ሴላንጎር፣ ፔራክ እና ነጌሪ ሴምቢላን ግዛቶች ፌደሬድ ማሌይ ግዛቶች በመባል የሚታወቁት የብሪታንያ ነዋሪዎች የማሌይ ገዥዎችን እንዲያማክሩ ተሹመዋል።በባሕረ ገብ መሬት ላይ የተቀሩት አምስት ግዛቶች፣ Unfederated Malay States በመባል የሚታወቁት፣ በቀጥታ በብሪታንያ አገዛዝ ሥር ባይሆኑም፣ በ20ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ አካባቢ የብሪታንያ አማካሪዎችን ተቀብለዋል። በባሕረ ገብ መሬት እና በቦርንዮ ላይ ያለው ልማት በአጠቃላይ እስከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ተለያይተዋል። በብሪታንያ የአገዛዝ ዘመን የቻይናውያን እና ህንዶች የጉልበት ሠራተኞች ሆነው እንዲያገለግሉ ይበረታታሉ።[51] ሁለቱም የብሩኒ ሱልጣን እና የሱሉ ሱልጣን የየራሳቸውን የግዛት ባለቤትነት መብት በ1877 እና 1878 ሲያስተላልፉ አሁን ሳባ የተባለው አካባቢ በሰሜን ቦርንዮ በብሪታኒያ ቁጥጥር ስር ዋለ።እ.ኤ.አ. በ1842 ሳራዋክ በብሩኒ ሱልጣን ለጀምስ ብሩክ ተሰጠ፣ ተተኪዎቹ እንደ ነጭ ራጃዎች ነፃ በሆነው መንግሥት ላይ እስከ 1946 ገዙ፣ የዘውድ ቅኝ ግዛት ሆነች [53]።

በሁለተኛው የዓለም ጦርነት የጃፓን ጦር ማላያ፣ ሰሜን ቦርኔዮ፣ ሳራዋክ እና ሲንጋፖርን ከሦስት ዓመታት በላይ ወረረ። በዚህ ወቅት የብሄር ብሄረሰቦች ግጭት ተነስቶ ብሄርተኝነት እያደገ ሄደ።[54] ማላያ በሕብረት ኃይሎች እንደገና ከተቆጣጠረች በኋላ ለነፃነት የሚደረገው የሕዝብ ድጋፍ ጨምሯል።[55] ከጦርነቱ በኋላ ብሪታኒያ የማላያን አስተዳደር በአንድ ዘውድ ቅኝ ግዛት ስር ለማዋሀድ አቅዳ “የማሊያን ህብረት” በሚል ስያሜ የማሌይ ገዥዎችን መዳከም እና ለቻይናውያን ዜግነት መስጠትን በመቃወም ከማሌያውያን ከፍተኛ ተቃውሞ ገጥሞታል።እ.ኤ.አ. በ 1946 የተቋቋመው እና ከሲንጋፖር በስተቀር በማሌያ ባሕረ ገብ መሬት ያሉትን ሁሉንም የእንግሊዝ ንብረቶች ያቀፈው የማሊያ ህብረት በፍጥነት ፈርሶ እ.ኤ.አ. የካቲት 1 ቀን 1948 በማላያ ፌዴሬሽን ተተክቷል ፣ ይህም የማሌይ ገዥዎችን የራስ ገዝ አስተዳደር መለሰ። በብሪታንያ ጥበቃ ሥር ያሉ ግዛቶች [56]

በዚህ ጊዜ ውስጥ በአብዛኛው ጎሳ የሆኑ ቻይናውያን በማሊያ ኮሚኒስት ፓርቲ መሪነት እንግሊዞችን ከማላያ ለማስወጣት የተነደፉትን የሽምቅ ውጊያ ጀመሩ። የማላያ ድንገተኛ አደጋ (1948-1960) በማላያ በኮመንዌልዝ ወታደሮች ረጅም የፀረ-ሽምቅ ዘመቻን አካቷል።[57] እ.ኤ.አ. ነሐሴ 31 ቀን 1957 ማላያ የኮመንዌልዝ ኦፍ ኔሽን ነፃ አባል ሆነች።በመቀጠል፣ ማላያን ከሰሜን ቦርኒዮ የዘውድ ቅኝ ግዛቶች (ሳባህ ስትቀላቀል በመባል ይታወቃል)፣ ሳራዋክ እና ሲንጋፖርን አንድ ለማድረግ አጠቃላይ እቅድ ተነደፈ። የታሰበው ፌዴሬሽን በመጀመሪያ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 31 ቀን 1963 የማሊያን የነፃነት መታሰቢያ በዓል ለማድረግ ታስቦ ነበር።ይሁን እንጂ እንደ የኢንዶኔዥያ ሱካርኖ እና የሳራዋክ የተባበሩት መንግስታት ፓርቲ ተቃዋሚዎች በጠየቁት መሰረት በተባበሩት መንግስታት በሳባ እና ሳራዋክ ለፌዴሬሽኑ የሚሰጠውን ድጋፍ ደረጃ ላይ ጥናት ማካሄድ አስፈላጊ በመሆኑ እ.ኤ.አ. ፌዴሬሽኑ እስከ ሴፕቴምበር 16 ቀን 1963 እንዲራዘም ተደርጓል። ይህ መዘግየት ከላይ የተጠቀሰውን ጥናት ለማጠናቀቅ በቂ ጊዜ ፈቅዷል።[59][60]

ፌዴሬሽኑ ከኢንዶኔዥያ ጋር የተደረገውን ግጭት እና በቦርኒዮ እና በማሊያን ባሕረ ገብ መሬት በኮሚኒስቶች ላይ የማያቋርጥ ግጭቶችን ጨምሮ ከፍተኛ ውጥረትን አምጥቷል ፣ ይህም ወደ ሳራዋክ ኮሚኒስት ዓመፅ እና ሁለተኛ የማሊያ ድንገተኛ አደጋ እና ሌሎች በርካታ ጉዳዮች ለምሳሌ ድንበር ተሻጋሪ ጥቃቶች ወደ ሰሜን ቦርንዮ በሞሮ የባህር ወንበዴዎች ከደቡባዊ የፊሊፒንስ ደሴቶች፣ ሲንጋፖር በ1965 ከፌዴሬሽኑ ተባረረ፣ [61][62] እና የዘር ግጭት። ይህ ግጭት በግንቦት 13 ቀን 1969 በተካሄደው የዘር ግርግር ተጠናቀቀ።ከሁከቱ በኋላ፣ አወዛጋቢው አዲሱ የኢኮኖሚ ፖሊሲ በጠቅላይ ሚኒስትር ቱን አብዱል ራዛክ ተጀመረ፣ በ bumiputera የተያዘውን ኢኮኖሚ ድርሻ ለማሳደግ እየሞከረ።[64] በጠቅላይ ሚኒስትር ማሃቲር መሀመድ ከ1980ዎቹ ጀምሮ ፈጣን የኢኮኖሚ እድገት እና የከተሞች መስፋፋት ጊዜ ነበር። ኢኮኖሚው በግብርና ላይ ከመመሥረት ወደ ማኑፋክቸሪንግ እና ኢንዱስትሪ ላይ ተመስርቷል. እንደ ፔትሮናስ ታወርስ፣ የሰሜን-ደቡብ የፍጥነት መንገድ፣ የመልቲሚዲያ ሱፐር ኮሪደር እና አዲሱ የፑትራጃያ የፌደራል አስተዳደር ዋና ከተማ ያሉ በርካታ ሜጋ ፕሮጀክቶች ተጠናቀዋል።[40]

እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ መገባደጃ ላይ፣ የእስያ የፋይናንስ ቀውስ በሀገሪቱ ላይ ተፅዕኖ አሳድሯል፣ ይህም ገንዘባቸውን፣ አክሲዮን እና የንብረት ገበያዎቻቸውን እንዲወድም አድርጓል። በኋላ ግን አገግመዋል።[65] የ1MDB ቅሌት በወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ናጂብ ራዛክን እ.ኤ.አ. ይህ ቅሌት በ 2018 አጠቃላይ ምርጫ ከነጻነት በኋላ በገዥው ፖለቲካ ፓርቲ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ለውጥ እንዲመጣ አስተዋጽኦ አድርጓል።[67]እ.ኤ.አ. በ 2020 ሀገሪቱ በኮቪድ-19 ወረርሽኝ በተከሰቱ የጤና እና ኢኮኖሚያዊ ቀውሶች ጋር በተገናኘ የፖለቲካ ቀውስ ተይዛለች።[68] ይህንን ተከትሎ በህዳር 2022 ቀደም ብሎ የተካሄደው አጠቃላይ ምርጫ በሀገሪቱ ታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተንጠለጠለ ፓርላማ እንዲኖር አስችሏል።[69] እ.ኤ.አ. ህዳር 24 ቀን 2022 አንዋር ኢብራሂም የሀገሪቱን በታሪክ የመጀመሪያ የሆነውን ታላቅ ጥምር መንግስት በመምራት 10ኛው የማሌዢያ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ቃለ መሃላ ፈጸሙ።[70]